طب سنتی و گیاهان دارویی

من ((آلبالوى تلخ )) هستم !
اسم من در فارسى ((مهلب )) بر وزن امشب است . به من ((پیوند مریم )) و آلبالوى تلخ هم مى گویند. اعراب مرا محلب مى نویسند، و فرنگى ها هم نام ایرانى مرا برگزیده و مهلب مى خوانند و با اینكه ایرانى هستم ، فرنگى ها بهتر از شما ایرانیان مرا مى شناسند. عده اى از نویسندگان قدیم ، از جمله ((حكیم مؤ من )) مرا با ((بنه )) كه میوه درخت سقز است اشتباه كرده ، و ((حب الخضرا)) نامیده اند.




برگ - چوب و میوه من چون صندل خوشبو است ، در نهاوند با چوب درخت من ، عصا و دسته چتر و شلاق درست مى كنند تا دستشان خوشبو شود و رختشویان چوب دستى مى سازند و لباس هاى زیرین را موقع شستن با آن مى كوبند تا لباس خوشبو شده و حشرات را از بدن فرار دهد. مدتها است كه نویسنده ى كتاب زبان خوراكیها به من دستور داده است تا در صحنه حاضر شده و خود را معرفى كنم ، ولى من مخالفت مى كردم زیرا معتقد بودم ، اول باید مردم را به تحقیق و تفكر در اسرار خوراكیها عادت داد و بعد عجایب ما را نوشت و روى این اصل به ایشان گفتم ، چندى پیش گل آفتاب گردان خود را معرفى كرد و اسرار خارق العاده اى خود را بیان داشت . از جمله نوشت كه حشرات به دانه هاى من نزدیك نمى شوند. امتحان این موضوع براى خوانندگان خیلى ساده و آسان بود، همه مى توانستند مقدارى تخم آفتاب گردان را خام یا بو داده ، روى زمین نزدیك لانه ى مورچه بریزند و با كمال تعجب ملاحظه كنند كه این مور دانه كش كه دانه هاى گندم - برنج و ارزن را جمع مى كند، كوچكترین توجهى به این دانه هاى روغنى و خوشمزه نمى نماید و نیز مى توانستند مقدارى از دانه هاى آنرا در بشقاب ریخته ، و در جایى كه مگس و پشه فراوان است بگذارند و ببینند كه این موجودات روى آن ها نمى نشینند. آیا خوانندگان این امتحانات ساده را كردند و در اطراف این موضوع مهم تفكر و تعقل نمودند یا خیر؟ در جواب نویسنده كتاب زبان خوراكیها، به من گفتند ما خوانندگان كنجكاو زیاد داریم و تعداد نامه ها نشان دادند كه دسته اى در اطراف این موضوع اندیشیده و سؤ الات محققانه اى كرده اند و نیز دسته اى به سایر خواص آن توجه كرده و از منافع این گیاه مفید بهره مند شده اند. از جمله تعداد زیادى از بانوان نوشته بودند كه ما دچار عقب افتادگى عادت ماهانه شده و طبق دستور، از آب و برگ این گیاه خورده ، و نتایج عالى گرفته ایم و به من مجددا دستور داده اند تا بلادرنگ خود را به شما بشناسانم .
گل من سفید و هسته ى من تلخ و بسیار خوشبو است . و بقدر دانه ى نخود سبز بوده و پوست آن قرمز تیره و مغز آن سفید و تند و چرب است ، از روغن آن در عطرسازى استفاده مى كنند و زادگاه من كوههاى سردسیر ایران است ، و بیشتر در آذربایجان و نهاوند عمل مى آیم ، مقوى حواس پنجگانه بوده و سینه را از خلط پاك مى كنم ، خفقان و تنگ نفس را برطرف مى سازم و مقوى جگر و سپرز و مسكن دردهاى داخلى هستم . مخصوصا براى كبد - طحال - درد پشت و قولنج و درد پهلو مفید مى باشم و اگر مرا همراه با عسل میل نمایید زودتر اثر مى كنم . پیشاب آور مى باشم و عادت ماهانه ى خانم ها را منظم مى كنم . كلیه و مثانه را باز مى نمایم و اقسام كرم را از معده بیرون مى كنم و قطره قطره آمدن ادرار را برطرف مى نمایم . شهوت را زیاد مى كنم - اسهال خونى را بند مى آورم و چون مرا داخل نان كنند، آن را زود هضم مى نمایم . مالیدن من در حمام به بدن ، براى از بین بردن سیاهى ماه گرفتگى نافع است . امراض جلدى ، مخصوصا جرب را درمان مى كنم و رنگ چهره را باز مى نمایم . جوشانده ى من جهت نقرس و از بین بردن آثار ضربه مفید است ، ضماد من هر چند كهنه باشد براى تسكین درد نقرس ‍ معجزه مى نماید. مقدار خوراك مغز دانه ى من از ده گرم تا هیجده گرم مى باشد. مالیدن جوشانده چوب و برگ من مقوى پوست و برطرف كننده بوى بد عرق است . و حشرات را دور مى كند، به طورى كه هیچ حشره و میكربى نزدیك آن نمى شود. سابقا كه عده اى به خرافات پایبند بودند، نگاه داشتن دانه ى مرا در پارچه كبود و بخور و دود آن را باطل كننده ى جادو دانسته ، و تكرار بخور آن را سبب مهربان شدن دشمنان مى دانستند و رمالان و جن گیران معتقد بودند كه اجنه و شیاطین از من فرار مى كنند. خوشبختانه امروز كسى به سحر و جادو عقیده ندارد، ولى اگر چه بخور و دود من قادر نیست اجنه و شیاطین را فرار دهد، در عوض مى تواند میكرب ها و حشرات موذى را دور نماید و اینجا است كه اهل تفكر و تعقل میكرب ها و حشرات را در ردیف اجنه و شیاطین مى دانند و عده اى هم پا را از حد بالاتر گذاشته مى گویند مقصود همین موجودات خطرناك بوده است . بارى چنانچه دانه هاى مرا با اسفند و مصطلكى در روغن بجوشانند، خوردن و مالیدن آن جهت معالجه ى لغوه - فلج - رعشه - درد مفاصل - نقرس و از بین بردن ضربه مفید است . تنه ى درخت من پایه ى خوبى براى پیوند آلبالو و گیلاس ‍ و میوه هاى آبدار است ، و به همین جهت است كه آن را پیوند مریم خوانده اند. به من ((شجرة الادریس )) هم گفته اند
زبان خوراکیها
غیاث الدین جزایری

سوسنبر
اسم من سوسنبر است . به من سیسنبر و آسن بویه هم مى گویند. گیاه شناسان قدیم ایران مرا دو رگه و بین نعنا و پونه مى دانستند. اخیرا یكى از فرنگى ها با تشریح ساقه و ریشه من این موضوع را ثابت كرده و كشف آنرا بخود نسبت داده است . عربى من غام است و فرنگى ها به من نعناع فلفلى گویند و اقسام زیاد دارم كه فرنگى ها آنرا به سیاه و سفید قسمت كرده اند. مرزنگوش - فراسیون و مشكطرامشیع - از اقسام من بوده و همگى مقوى جسم و روح و احشاء و امعاء مى باشیم . قلب و دماغ را نیرو مى بخشیم - ضد عفونى كننده - پیشاب آور بوده ، عرق را زیاد مى كنیم و عادت ماهانه زنان را باز مى نماییم . ضد كرم بوده و زیاده روى در خوردن ما جهت زنان آبستن خوب نیست ، زیرا ممكن است باعث سقط جنین شود. مسكن التهابات معدى و بادشكن مى باشیم . خوردن من با عسل ضد سم عقرب ، با سكنجبین پادزهر نیش زنبور است و مالیدن برگ من بر محل نیش حشرات نافع است . جوشانده ما مسكن سكسكه و پیچش شكم است . براى مبتلایان به تقطیر بول و سنگ مثانه غذاى خوبى هستیم و مسكن درد رحم مى باشیم . حشرات مخصوصا شپش از بوى ما گریزانند، و حمول برگ من بدبویى رحم را برطرف مى كند. با اسانس من قرص نعنا درست مى كنند و براى معطر كردن شربتها و داروهاى معدى به كار مى رود دم كرده ده هزار برگ ما درمان شكم روش و سوءهاضمه بوده ، دردهاى عصبى را نیز برطرف مى كنیم . دو تا ده قطره اسانس من در تسكین دردهاى عصبى و سیاتیك و التهابات معدى مفید است .
زبان خوراکیها
غیاث الدین جزایری

من ((شیر خشت )) هستم !
برادرانم بید خشت - ترنجبین - ون انگبین - شكر گز - و شكر تیغال و بیست انگبین دیگر مى باشند. ما جزو انگبین هاى دوایى هستیم و با انگبین هاى غذایى گز انگبین و گز علفى برادر ناتنى مى باشیم و فرق ما بیشتر در خاصیت مسهلى ما است زیرا به مقدار زیاد خاصیت اسهالى داریم ولى اسهال ما بدون اذیت و اضطراب است و پس از آنكه معده را پاك كردیم ، تولید یبوست نمى نماییم و بهترین مسهل براى اطفال و پیران سالخورده مى باشیم ، در گذشته ما قلم مهمى از صادرات ایران را تشكیل مى دادیم ولى اكنون كمى از مصرف ما كم شده و كشورهاى دیگر بازار ما را گرفته اند!
((منج )) من از دسته سوم یعنى ((میكرومنج ))ها است ، در اثر خراش ‍ وارده بر روى پوست برخى گیاهان میكرومنج من وارد عمل شده و مرا مى سازد - در خراسان و هرات مرا از گیاهى به نام ((كاروان كش )) مى گیرند و نوع عالى من است . به این گیاه ((كشیرو)) نیز مى گویند، ولى در شهرهاى دیگر ایران ، نوع دیگر من از گیاه ((كپ شیر)) به عمل مى آید. این گیاه در كرج - ارنگه - آذربایجان - ارومیه - صائین قلعه - زنجان - رودبار و بلوچستان مى روید، ولى در همه جا شیر خشت نمى دهد و علت آن عدم وجود ((میكرومنج )) در آن نواحى است ، محصول من در سال هاى خشك بیشتر از سال هاى بارانى است . حال اجازه بفرمایید سایر برادران خود را معرفى كنم و بعد خواص مشترك خود را براى شما شرح دهیم .
بید خشت
انگبین من از گیاهى از خانواده ى بید بدست مى آید. این بید در مازندران به نام نك در رامسر و تنكابن فوكا و در گیلان ویدار نام دارد.
این بید در جوستان طالقان ، نزدیك تبریز و در جنوب ایران كوه هاى اطراف شیراز مى روید، پزشكان قدیم ایران انگبین مرا خنك ترین و بهترین نوع انگبین مى دانستند.
ترنجبین
اسم من در اصل ترانگبین بوده ولى اعراب آنرا ترنجبین كردند. در اروپا به نام مان ایران معروف مى باشم ، مرا از خارشتر مى گیرند. همان بته اى كه در شب چهارشنبه سورى به شهرها مى آورند و آتش مى زنند و شما از روى آن مى پرید. در اكثر نقاط ایران مى رویم ولى در همه جا ترنجبین نمى دهم چون منجك من در همه جا نیست . من علاوه بر خواص طبى و درمانى براى شیرین كردن داروها به مراتب بهتر از قند مى باشم .
شكر تیغال
گیاه من تیغى است از خانواده خارخاسك ، به نام تیغال و تیهال ، و منجك آن از دسته ى قاب بالان است ، به نام خز و كك . طرز ساختمان من با سایر انگبین ها فرق دارد، زیرا خز و كك مرا براى تغذیه خود نمى سازد، بلكه براى حفظ نوزاد خود نیكنوش گیاهان را گرفته ، و آنرا به صورت انگبین در آورده ، و مانند پیه دور تخمها و نوزاد خود مى بندد و پس از چندى كه نوزاد بالغ شد، پیله را سوراخ كرده از آن خارج مى شود. تركیبات این پیله عبارتند از سلولز - نشاسته و قندى به نام تره هالز - در آن یك ماده ى ضد حساسیت نیز وجود دارد. و به همین جهت است كه بعضى از بیمارانى كه مبتلا به تنگ نفس مى باشند، از جوشانده ى من بهره مند مى گردند. من مانند سایر انگبین ها ملین بوده و دستگاه گوارش را منظم مى نمایم . به گیاه من اعراب ((رعى الایل )) و ((شوك الجمال )) - ((شوك الجمل )) - ((شكر تیار)) هم میگویند. جهت سرفه و سوزش مرى توصیه شده ام - صدا را زیاد مى كنم و خشكى گلو را برطرف كرده ، نرم مى نمایم . زیاده روى در خوردن من تولید قى مى نماید و مقدار خوراك من تا هجده گرم مى باشد. صاحب كتاب اختیارات مرا اشتباها ((سكرالعشر)) دانسته است و من غیر از آن مى باشم !
خواص مشترك انگبینها
حال كه مختصرى از خواص چند تن از ما خانواده را دانستید، اجازه بفرمایید خواص مشترك خودمان را كه مخصوص تمام انگبین هاى غذایى و دوایى مى باشند شرح دهم .
از نظر كلى ما انگبین ها همان شراب رنگارنگ هستیم كه در سوره ى نحل به آن اشاره شده است . زیرا چهل تا پنجاه درصد از تركیب ما یك ماده ى شیرین است كه در شیمى به آن مانیت مى گویند. این ماده گرچه به ظاهر نوعى قند است ، ولى از نظر علمى نوعى الكل شناخته شده است . الكلى كه در اصل مایع نیست و مستى نمى آورد، مایعى است مفید كه چون وارد دهان شود، آنرا خنك مى كند و عطش را برطرف مى سازد.
نیكنوشى است كه شفا را در بردارد و هر دارویى با آن همراه شود اثرش ‍ چندین برابر مى شود.
ما مثل سایر الكل ها خاصیت ضدعفونى كننده داریم و میكربها را از بین مى بریم و با این حال هیچگونه ضرر و حساسیت نداریم . ما به مقدار كم ملین و به مقدار زیاد مسهل هستیم ، و اسهال ما با سایر مسهل ها فرق دارد. پس از آنكه معده را پاك كردیم ، ایجاد یبوست نمى نماییم . ضمنا صفرا و اخلاط سوخته را دفع مى نماییم . مقوى كبد، معده و روده ها هستیم . حرارت و التهابات درونى راتسكین مى دهیم و غم و غصه را برطرف مى سازیم . سینه و گلو را نرم كرده ، سرفه را تسكین مى دهیم . اگر مبتلا به نزله و سرفه نیستید، بهتر است ما را همراه با گلاب یا هل میل نمایید. چه در این صورت مفیدتر مى باشیم . مبتلایان به حصبه و سایر امراض عفونى روده اى كه احتیاج به تبرید دارند، و هندوانه به علت داشتن نفخ براى روده ى آن ها خوب نیست ، مى توانند آب هندوانه را گرفته و همراه با ما نوش نمایند، و ما همگى مخلوط با آب جوشانده ى جو (ماءالشعیر) مسهل خوبى براى مبتلایان به تب هاى حاد هستیم ، اطفال و سالخوردگان مسهلى مناسب تر از ما ندارند. ضماد ما ضدعفونى كننده پوست بوده ، رنگ چهره را باز مى نماید. اگر شیر نجوشیده را با ما مخلوط و شیرین كنید و آنرا به صورت بمالید جهت طراوات گونه بسیار مؤ ثر مى باشند. اگر دم كرده ى زیره را با ما شیرین كرده و بنوشید قرقر شكم را از بین مى بریم . اگر شیر تازه دوشیده را با ما شیرین كرده میل نمایید، شهوت را تقویت مى كنیم ، و بدن را گرم مى نماییم . در تب هاى حاد، آبله مرغان و انواع حصبه و اسهال خونى و بواسیر و پیدا شدن خون در ادرار، از خوردن ترنجبین خوددارى كرده ، و به جاى آن شیر خشت یا بید خشت میل نمایید زیرا در بین ما تنها ترنجبین است ، كه تولید صفرا مى كند. ما همه داراى ویتامین هاى مختلف ، مخصوصا ویتامین ((د)) هستیم و املاح زیاد مخصوصا كلسیم داریم و به همین جهت است كه براى معالجه و پیشگیرى نرمى استخوان اثرى نیكو و مؤ ثر داریم . این شیرین كردن داروها حتما از ما استفاده كنید، زیرا به علت داشتن اشعه رادیواكتیو، اثر داروها را چند برابر مى نماییم . شیرینى ما نه تنها براى دندان مضر نیست ، بلكه از كرم خوردن و پوسیدگى آن جلوگیرى مى نماید. در فصل زمستان صبحانه یك لیوان شیر كه با ترنجبین شیرین شده باشد اضافه كنید، از عوارض آن روى كبد جلوگیرى كرده اید.
زبان خوراکیها
غیاث الدین جزایری

گل راعی
نحوه استفاده : در ذیل خواهد آمد
خواص : گفته می شود که گیاه گل راعی نام انگلیسی خود را از نام شوالیه های سنت جان گرفته است که از آن در میادین جنگ های صلیبی برای مداوای زخم استفاده می کردند. این باور وجود داشت که این گیاه دافع ارواح خبیث است و به همین دلیل دیوانگان را وادار به خوردن دمکرده آن می کردند. به دلیل رنگ زرد، آن را موافق مزاج صفراوی می دانستند و برای درمان یرقان و هیستری به کار می بردند.
این گیاه علاوه بر این که از نظر خواص دارویی بسیار غنی است، سر شاخه های گل دار آن نیز دارای اسانس نافذی است

نام علمی: Hypericum perforatum
نام انگلیسی: St Johns Wort
نام فارسی: علف چای، گل راعی، هوفاریقون، گل شهناز


ریخت شناسی گیاه:
گیاهی است پایا، فاقدکرک، پایه چوبی، با ساقه ایستاده، در پایین چوبی، ارتفاع گیاه بسته به شرایط محیطی تعیین می شود. برگهای تخم مرغی، دراز، پهن، در سطح زیرین کم رنگ، شامل نقاط شفاف سوراخ مانند با حاشیه ای سیاه و به تعداد فراوان که در واقع کیسه های ترشحی مملو از اسانس هستند.
گل ها به رنگ زرد درخشان ،نسبتاً بزرگ و مجتمع در گل آذین وسیع پانیکولی، دارای پنج گلبرگ می باشد.در گلبرگها نقاط ریز یا خطوط تیره که عبارتند از غده های ترشحی محتوی شیره قرمز مایل به قهوه ای دیده می شود.
میوه به صورت کپسول به ابعاد1-./5 میلی متر و ریشه به طول 70سانتی متر می باشد.(1)


محل رویش:
این گیاه در نقاط خشک، مرغزارها و مراتع آفتاب گیر می روید. در بریتانیا به وفور به خصوص بر روی خاک های آهکی می روید.
گل راعی اگر چه در زمین های بلیر و حاشیه جاده ها می روید ولی علف هرز اختصاصی مزارع چایی است.
ایران: این گیاه در نواحی مختلف البرز، کرج، راه چالوس، شمال ایران، گیلان، لاهیجان، طالش، خراسان، مغرب ایران، بروجرد، کوه الوند و نهاوند می روید.(2)


زمان گلدهی:
اواخر اردیبهشت تا اواخر مهرماه
زمان برداشت سر شاخه ها: خرداد تا تیر ماه


قسمت مورد استفاده:
سرشاخه های گلدار تازه یا خشک شده گیاه
سرشاخه ها را باید در زمان گلدهی از گیاه چید. در این هنگام طعم آن تلخ ،کمی قابض و به طورملایم شور است.
اگر در بین انگشتان فشرده و له شود ،بوی معطر و رزینی ازآن استشمام می شود. برای منظورهای درمانی گل را باید زمانی از گیاه جداکرد که در حال طراوت یعنی قبل از پلاسیده شدن باشند.(1)


ترکیب های شیمیایی :
دارای اسانس روغنی فرار و در حدود 7./-.5./ درصد از یک نوع گلوکوزید بنام هایپرین و یک ماده قرمز بنام هایپرسین بخصوص در بذرآن مشخص شده بعلاوه مقدار قابل ملاحظه ای از یک نوع تانن شبیه به تانن چای در برگهای آن وجود دارد در برگها در حدود 2./ روتین وجود دارد . در گلها 95 /.روتین و1./ کوئرستین وجود دارد مقدار تانن در ساقه های جوان گیاه 8/3 درصد، دربرگها4/12درصد و درگلها 16/ درصد میباشد اثر
فیزیولوژیکی گیاه مربوط به وجود اسانس هایپرسین، کولین، تانن و نیکوتینیک اسید می باشد.(10)
گونه های دیگر این تیره : 1.Hypericum androsaemum
دارای اثر درمانی مسهل است و در بیماری های کلیه و مثانه استفاده می شود. 2.Hypericum lanceolatum
به عنوان یک گیاه دارویی التیام دهنده با اثر مقوی استفاده می شود. از پوست ساقه این گیاه نوعی گم رزین به رنگ زرد مایل به سبز به دست می آید. این ماده با نام Baumeda fleursjaunes و با بویی نا مطبوع می باشد.
3.Vismia guianensis
درخت خون که از آن نوعی شیره رزینی به دست می آید که اثر مسهل است.








4.Vismia acuminate
در آمریکای جنوبی می روید .


5.Harongama dagascariensis
نوعی ماده رزینی از آن به دست می آید که از آن در نواحی محل رویش جهت درمان عفونت های زایمانی استفاده می شود.


3.Vismia guianensis
درخت خون که از آن نوعی شیره رزینی به دست می آید که اثر مسهل است.


4.Vismia acuminate
در آمریکای جنوبی می روید .
5.Harongama dagascariensis
نوعی ماده رزینی از آن به دست می آید که از آن در نواحی محل رویش جهت درمان عفونت های زایمانی استفاده می شود.(1)
رقم توپاز یکی از معروفترین ارقام گل راعی در اروپا است که جهت تولید دارو در مقیاس صنعتی از آن استفاده می شود.در ایران نیز شرکت دارویی زردبند با تهیه بذر رقم توپاز و مطالعات متعددی که بر روی سازگاری و همچنین اثر شرایط اقلیمی کشورمان بر روی آن انجام داده و به این نتیجه رسیده که رقم توپاز را می توان در مقیاس وسیع جهت تولید دارو مورد استفاده قرار داد. (13)


گل راعی به عنوان داروی ضد افسردگی:
مشکلات و مسائل دنیای ماشینی باعث شده که روز به روز افسردگی در میان افراد بیشتر شود. متاسفانه
این پدیده به صورت خفیف، متوسط و یا شدید در افراد مسن و میان سال و در بسیاری از جوانان نیز دیده می شود. افسردگی می تواند بسیاری از عوامل زندگی از جمله فعالیت های روزانه، خوراک، لذت های زندگی تفکرات خوب ،تحرک، سلامت جسم وروان، تحصیلات و ... را تحت تاثیر قرار دهد و در نتیجه فرد افسرده نمی تواند به خوبی از زندگی خود بهره مند شود، به طوری که افسردگی می تواند از طریق اختلالات هورمونی باعث یائسگی زودرس، مشکلات قاعدگی، چاقی، لاغری، مشکلات پوست، ریزش مو و ... شود.
خوشبختانه افسردگی قابل درمان بوده و شخص می تواند با درمان های دارویی و غیر دارویی درمان شده و به صورت فردی طبیعی، فعال وخوش بخت درآید.
برای درمان انواع افسردگی ،سالیان درازی است که از انواع دارو های ضد افسردگی شیمیایی استفاده می شود ولی چون درمان افسردگی گاهی چندین ماه و یا چندین سال طول می کشد، بنابراین مصرف کنندگان این داروها همیشه از عوارض آن ناراضی و نگران هستند؛ به همین دلیل در دو سه دهه گذشته تحقیقات وسیعی بر روی گیاهان دارویی ضد افسردگی، آرام بخش و ضد درد صورت گرفته و تعدادی داروی موثر و دارای حد اقل اثرات جانبی به بازار های جهانی عرضه شده است که می تواند در بسیاری از موارد، جایگزین دارو های شیمیایی ضد افسردگی شود.(12)


در حال حاضر یکی از بهترین دارو های گیاهی ضد افسردگی که دارای خاصیت دارویی و خواص ارزنده دیگری نیز می باشد در مرحله اول و طبق تجربه شربت سودا (عصاره مویز) میباشد که با مراجعه به لینک ذیل میتوانید از خواص آن با اطلاع شوید :


شربت سودا؛ عصاره مویز جهت درمان مشکلات روحی، افسردگی و آلزایمر


در مرحله دوم دارویی است که از عصاره گیاه گل راعی به دست می آید.
قدمت مصرف این گیاه، بیش از دو هزار سال پیش است و نزد بیشتر اقوام و ملل جهان به عنوان بهترین داروی بیماری های عصبی مورد استفاده بوده تا اینکه در حدود یک قرن پیش، برای اولین بار در آلمان از آن فراورده صنعتی تهیه شده و سپس در حدود سه دهه قبل از بیشتر کشورهای اروپایی و امریکا محصولات زیادی از آن به بازار آمد. در حال حاضر بیش از50 کار خانه دارو سازی جهان از گیاه علف چای، دارو های مختلف افسردگی تهیه می کنند.
در ایران نیز برای اولین بار در سال 1378 از عصاره این گیاه دارویی به شکل قطره و با نام هایپیران، منطبق با استاندارد جهانی و با کیفیتی برابر با انواع خارجی تهیه و به عنوان داروی رسمی ایران شناخته شد.
با توجه به این که به طور اساسی و به علت شرایط آب و هوایی، گیاهان دارویی ایران دارای مرغوبیت خاصی می باشند، لذا گل راعی ایران دارای بهترین کیفیت بوده و داروی ساخته شده از آن نیز از کیفیت و استاندارد بالایی بر خوردار است. (12)








مکانیسم اثر این گیاه در درمان افسردگی:
وجود آنزیم مونو آمینو اکسیداز سبب تجزیه هورمونهای آدرنالین و نور آدر نالین در محل سیناپیس های عصبی می شود.تجزیه هورمون های مذکورسبب ایجاد افسردگی(Depression) در افراد می شود.هیپرسین سبب مهار این آنزیم می شود وبه این وسیله افسردگی را درمان می کند.
در اکثر مراجع علمی معتبر نظیر Basic and clinical, Martindale, PDR, وکمیسیونE اثر ضد افسردگی این گیاه مورد تائید قرار گرفته است.(13)
تحقیقات نشان می دهد که ماده شیمیایی هایپرسین موجود در گل راعی ممکن است در ابعاد فعالیت مادهای به نام MAO (Monoamine Oxidase) دخالت کرده و آن را به مهار کننده های MAO تبدیل کند.
مهار کننده های MAO گروه مهمی از داروهای ضد افسردگی می باشند .در یک پژوهش کوچک در آلمان که پانزده نفر زن به منظور درمان افسردگی تحت معالجه قرار گر فته اند، پس از این که به آن ها گل راعی داده شد به طور محسوس بهبود یافتند، اشتهای آن ها زیاد شد، به زندگی بسیار علاقه مند شدند، اعتماد به نفس خود را باز یافتند و خواب آن ها خوب شد.
اما باید توجه داشت که این گیاه درمان فوری برای افسردگی نیست و شاید 2-3 ماه طول بکشد.(6)


گل راعی برای درمان ایدز:
از اوایل دهه 90 آزمایشات بالینی در خصوص تاثیر هیپرسین در درمان بیماری های ایجاد شده توسط ویروس ها
صورت پذیرفت و در نتیجه از این گیاه به عنوان یک کاندیدای مناسب برای کنترل بیماری ایدز یاد شده است.
آزمایشات در این زمینه نشان می دهد که گیاه با سمیت کم ،آثار قابل ملاحظه ای بر ضد ویروس های مشابه HIV دارد. دراین آزمایش ابتدا موش های آزمایشگاهی با ویروس هایی که ایجاد بیماری لوکیما می کنند تزریق شده و سپس یک تزریق از عصاره گل راعی انجام شد و این تزریق صد در صد از بروز بیماری در موش جلو گیری کرد.
همچنین در آزمایش هایی که عصاره از راه دهان به موش داده شد نیز همین آثار جالب دیده شد.
پژوهش ها نشان می دهد که عصاره گیاه از سد خونی مغز عبور می کند که این خاصیت برای درمان ایدز بسیار مهم است. زیرا ویروس ایدز اغلب به مغز حمله می کند.
این روش بر روی انسان های مبتلا به ایدز نیز استفاده شده است و نتایج اولیه پژوهش ها که در نشریه اخبار درمان ایدز منتشر شده نشان می دهد که تا به حال آثار مثبتی بر ضد ویروس ایدز دیده شده و بیماران بهبودی محسوسی یافته اند؛ به این معنی که فعالیت سیستم دفاعی آن ها افزایش یافته، وزن آن ها زیاد شده و انرژی بیشتری یافته اند.(6)


بررسی تاثیر گل راعی در درمان سندرم پیش از قاعدگی:
در تحقیقی که بر روی 70 نفر از دانشجویان دانشگاه تهران که مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی بودند انجام شد،شرکت کنندگان برای دو سیکل متوالی فرم ثبت وضعیت روزانه را تکمیل کردند و پس از تائید سلامت جسمی و روانی به طور تصادفی به دو گروه 35 نفری تقسیم شدند و به مدت دو سیکل متوالی با 30 قطره هایپیران دو بار در روز حداقل هفت روز قبل از قاعدگی تحت درمان قرار گرفتند.
میزان کاهش شدت علایم سندرم پیش از قاعدگی بعد از مصرف هایپیران 45/46 درصد بود. (17)


بهداشت پوست:
اثر قابض و ضد عفونی کننده گیاه موجب گردیده که از آن در درمان عوارض پوست های چرب استفاده شود.
معمولاًپوست صورت اگر چرب باشد، پس از پاک کردن از مواد آرایشی بقایای آن در منافذ پوست که حالت باز شده دارند، باقی می ماند وآن ها را مسدود می کند. برای نظافت کامل این گونه پوست ها، جوشانده 50 گرم
سر شاخه ها ی گیاه رادر یک لیتر آب تهیه کرده و بر روی پوست صورت اثر می دهند و آن را پاک می کنند.
جوشانده مذکور از پیدایش چین در پوست صورت جلوگیری می نماید و باعث طراوت آن می شود.(1)


دارو های تهیه شده از گل راعی:
1.قرص پرفوران:Perforan coated tablet
قرص روکش دار که هر قرص حاوی حدود 160 میلی گرم عصاره خشک گیاه علف چای یا هوفاریقون و معادل 300 میکرو گرم هایپریسین می باشد.
مواد موثره: مهمترین ماده موثره آن هیپریسین پسود و هیپریسین است .سایر مواد موجود در آن عبارتند از :فلاونوئید،گزانتون ها، اسید های کربو کسیلیک، فنولیک.


آثار فارما کولوژی:
در مطالعات اولیه نشان داده شده است که عصاره گیاه علف چای انواع ایزو آنزیم A,B آنزیم مونو آمینو اکسیداز (MAO) را مهار می نماید. در نتیجه این اثر میزان واسطه های شیمیایی سروتنین، نوراپی نفرینو دوپامین در هسته های مغزی افزایش یافته، موجب بهتر شدن خلق و بر طرف شدن افسردگی می شود.
حداقل دو مکانیسم برای اثر ضد افسردگی گل راعی پیشنهاد شده است که عبارتند از : تعدیل فعالیت اینتر لوکین و وقفه برگشت سروتونین به عصب.



مطالعات بالینی:
در یک مطالعه بالینی بر روی شش زن افسرده 55-65 سال عصاره علف چای که میزان 14/.% استاندارد شده بود به کار گرفته شد و معلوم شد که این عصاره میزان متابولیت های نور آدرنالین و دوپامین ادرار بیماران تحت درمان را افزایش می دهد.
همچنین محققان دریافته اند که افزایش قابل ملاحظه ای در میزان متابولیت های کاتکو لا مین ها، متوکسی
هیدروکسی فنیل گلیکول که عامل مشخص کننده اثر بخشی در درمان ضد افسردگی است در ادرار این بیماران یافت شده است.
مطالعات ادامه دار همین محققین بر روی 22 بیمار دیگر نشان داد که عصاره علف چای به طور قابل ملاحظه ای
علائم اضطراب، بی تفاوتی، خواب زباد، بی خوابی، بی اشتهایی، کندی فعالیت حرکتی وافسردگی را بر طرف می کند و ضمنا ًآثار جانبی مشاهده نگردید.


موارد منع مصرف و نکات قابل توصیه:
در بیماران حساس به گیاهان دارویی توصیه نمی شود.


عوارض جانبی:
عوارض آلرژیک و فتو درماتیت در بعضی بیماران گزارش شده است.


مقدار مصرف ونحوه استعمال:
روزی سه مرتبه هر بار یک قرص با یک لیوان آب میل شود.


مصرف در حاملگی و شیر دهی:
در موارد حاملگی و شیر دهی توصیه نمی شود. (7)


2. قطره هایپیران:
این فرآورده از عصاره هیدرو الکلی گیاه علف چای به دست می آید و به شکل قطره در دارو خانه ها موجود است.


اثرات درمانی:
آرام بخش، مسکن، ضد اضطراب، مفید در بیماری های میگرن، پرخوابی، مشکلات و دردهای دوران قاعدگی، ترس و دلهره، شب ادراری کودکان می باشد.
عصاره این گیاه می تواند میزان اکسیژن سلولی را افزایش می دهد.
در دوران قبل از قاعدگی به دلیل بروز تغییرات هورمونی، نوساناتی چون خلق و خو، دردهای ناحیه کمر، دل درد، اسپاسم و سردرد بروز می کند. استرس و اضطراب از جمله عوامل تشدید کننده این عوارض است.
شربت گیاهی هایپیران داروی مناسبی برای کاهش هیجانات روحی و تغییرات خلق و خوست.
نکاتی که در مورد اثرات ایده آل این دارو واکثر دارو های گیاهی باید در نظر داشت این است که حداقل 2-3 هفته پس از مصرف نباید انتظار اثر داشت چون دارو های گیاهی دیر اثر بوده و اثر آن ها به طور اصولی پس از یک ماه ظاهر می شود و به تدریج به حداکثر می رسد، به علاوه مقادیر مصرف نوشته شده در راهنمای داروهای گیاهی، باید به دقت رعایت شود و همچنین داروهای گیاهی را باید به طور منظم و مرتب مصرف کرد، چرا که
مسئله مقدار، مدت مصرف و نظم در مصرف دارو از شرایط اصلی اثر بخشی داروهای گیاهی است.
آمارهای تحقیقات کلینیکی نشان داده که رعایت مصرف صحیح هایپیران ،بیش از 90 درصد اثرات ایده آل و مثبت به جای گذاشته است.با توجه به بی ضرری هایپیران وداروهای مشابه آن این دارو در لیست داروهای OTC (بدون احتیاج به نسخه) قرار گرفته و در همه جای دنیا می توان آن را از داروخانه ها خریداری کرد.
همچنین مصرف طولانی هایپیران بدون مشکل است.(16)








3. پماد و کرم هیپریکوم پرفوراتوم:
عصاره گیاه گل راعی از سرشاخه گل خشک شده و پودر شده وبا استفاده از دستگاه سوکسله و حلال متانول
تهیه می شود.
برای بررسی اثر این پماد به عنوان ضد التهاب و التیام بخش، پمادهایی با غلظت عصاره 5-3 درصد انتخاب و پس از مشخص نمودن روش تعیین مقدار عصاره در فرآورده ها جهت بررسی اثر آن تعداد 20 موش ماده
با محدوده وزنی 250-200 گرم انتخاب شد. دو روز پیش از ایجاد سوختگی موی ناحیه پشت نمونه ها تراشیده شد.این نمونه ها به چهار گروه پنج عضوی تقسیم شدند.
گروه اول تحت درمان با پماد 3 درصد گروه دوم پماد 5 درصد گروه سوم به عنوان شاهد تحت درمان با پلاسیبور گروه چهارم به عنوان مقایسه استاندارد تحت درمان با کرم فنی توئین 1درصد قرار گرفتند. جهت ایجاد سوختگی پس از بیهوشی ناحیه تراشیده شده پنج ثانیه در آب جوش 965 درجه به صورت معلق قرار گرفت که باعث ایجاد سوختگی درجه سه شد .درمان در دو دوره و هر یک در یک هفته صورت گرفت.
در هفته نخست هر روز نمونه ها در دو نوبت و در هفته دوم در یک نوبت دارو دریافت کردند.نمونه های شاهد دارای افزایش تدریجی شدت التهاب ،نکروز، لاغر شدن شدید، عطش فراوان، بی حرکتی، گسترده شدن مناطق آسیب دیده و عفونت بودند. درنهایت به مرگ ان ها در روز دوازدهم منجر شد.
سایر نمونه ها به تدریج با کاهش التهاب والتیام مناطق آسیب دیده، سیر بهبودی را طی کردند.در این پژوهش نشان داده شد که پماد گل راعی با غلظت 3 درصد تا حدودی بهتر از غلظت 5 درصد عمل می کند؛ که این امر از نظر اقتصادی دارای اهمیت بسیار است.
همچنین اختلاف معنی داری بین اثرات التیام بخش پماد 3 درصد و کرم 1 درصد فنی توئین دیده نشد.(14)


4.هایپر فورات :
اثرهایپرسین تغلیظ شده در دی کلرو متان ومتانول در کاهش زخم معده تجربی حاصل از استیل سالسیلیک اسید واتیل الکل 96 درجه در معده موش صحرایی.
هایپریسین با مقادیر مختلف به صورت وابسته به دوز جلوی ایجاد زخم توسط ایندو متاسین را می گیرد ودر ثانی
در حیواناتی که قبلاًتوسط این ماده پیش مداوا شدند وسپس در آن ها اقدام به ایجاد زخم گوارشی توسط ایندو متاسین می شد تا حد قابل توجهی در برابر زخم گوارشی مقاومت نشان می دادند.
پس این ماده جلوی زخم زایی ایندو متاسین را می گیرد و این کار را با افزایش ترشح موکوس معدی انجام می دهد. همچنین ممکن است این دارو روی سنتز پروستا گلاتوسین ها و میکروسیرکولاسیون مخاط معده تاثیراتی داشته باشد.(14)


فرآوری:
اسانس گل راعی:
در نقطه های روشن برگ غده هایی وجود دارد که مملو از شیره قرمز رنگ مایل به قهوه ای است.
در اروپا از این شیره به عنوان موثرترین دارو برای التیام زخم ها، سوختگی و مالیدن به قسمت هایی که از بدن که پوست آن ها کنده شده است استفاده می شود.( 15)





روغن گل راعی:
روغن گل راعی که یک روغن قرمز رنگ می باشد از قرار دادن گل در در روغن آفتاب گردان، روغن گردو و یا روغن زیتون و با قرار دادن در برابر آفتاب به مدت چند هفته به دست می آید.
این روغن را می توان روی سوختگی، التهابات پوستی، عضلانی و بافت همبند مالید و برای درمان نورالژی به کار برد. (Cool


خشک کردن:
برای خشک کردن گیاه باید آن ها را به صورت دسته های مجزا در آورد و سپس بر روی طناب آویخت. یا اینکه سر شاخه ها را به صورت قشر نازکی بر روی سطح زمین در محل خشکی گستراند تا بدون فاسد شدن خشک شوند. اگر عمل خشک کردن با دقت و سرعت انجام شود، گل ها، رنگ زیبا و طعم خود را حفظ می کنند. (11)
خشک کردن صنعتی گل راعی در دمای حداکثر 55 درجه و در تاریکی کامل انجام می شود. (حتی چند ساعت نور می تواند مقدار ماده شیمیایی فعال را کاهش می دهد.(3)


مقدار مصرف :
برای التیام زخم پس از این که محل زخم با آب و صابون کاملاً تمیز شد برگ ها و گل های تازه له شده گیاه را روی زخم بگذارید.
برای تهیه دمکرده برای معالجه افسردگی و احتمالاً تحریک سیستم دفاعی بدن یک تا دو قاشق مربا خوری گیاه خشک را در یک لیوان آب جوش 15-10 دقیقه خیس کنید و تا سه پیمانه در روز بخورید.طعم آن ابتدا کمی شیرین وسپس تلخ و قابض است.
برای کودکان وافراد بالای 65 سال باید از مقدار کم شروع کرد و به تدریج اضافه کرد.


فاکتور های ایمنی :
مهار کننده های MAO در تریک با بعضی خوراکی ها ممکن است در ابعاد خطرناکی فشار خون را بالا ببرد و علائم آن سردرد، سفتی گردن، آشفتگی و قی سردی پوست بدن می باشد. البته قدرت تاثیر گیاه در مقدار مجاز به قدرت مهار کننده های دارویی تجاری نیست ولی توصیه می شود اشخاصی که از این گیاه استفاده می کنند نباید از دارو های Amphetamines و مخدرها، و از اسیدهای آمینه Tryptophan,Tyrosine وقرص های ضد بار داری بخور های ضد آسم، داروهای سرما خوردگی استفاده نکنند.
در مواردی که چای کوهی به به عنوان علوفه دارویی به دام ها داده می شود ماده شیمیایی هایپریسین زیر پوست دام جمع می شود و زیر تابش اشعه آفتاب ایجاد سوختگی و تاول می نماید.حتی در مواردی که به جانوران آزمایشگاهی به مقدار زیاد ماده شیمیایی هایپیریسین تزریق شده وزیر تابش اشعه آفتاب قرار داده شده اند ،
مرده اند. ولی تحقیقات دانشمندان نشان می دهد مصرف این گیاه برای انسان در صورتیکه در حد مجاز توصیه شده ،مصرف شود ایجاد عوارض پوستی نمی کند،مگر در افرادی که دارای پوست های حساس باشند.به همین دلیل اشخاصی که از این گیاه استفاده می کنند،شبه به اشخاصی که از آنتی بیوتیک تترا سایکلین استفاده می کنند باید حتی الامکان دور از تابش اشعه آفتاب باشند. (6)


احتیاط مصرف:
قرار گرفتن پوست در معرض آفتاب پس از مصرف خوراکی این گیاه، ممکن است منجر به درماتیت شود.
در هوای مرطوب و آفتابی هرس کردن گیاه و چیدن برگ و گل باعث درماتیت تماسی می شود.





تداخلات دارویی:
استفاده طولانی مدت این گیاه می تواند فعالیت دارو های حیاتی مانند مهار کننده های پروتئاز برای HIV و دارو های ضد وازنش پیوند را که بعد از پیوند اعضا مورد استفاده قرار می گیرد ،بلوک نماید.
در یک مطالعه بر روی 86 بیمار، بعد از در یافت گل راعی، در برخی از بیماران وازنش پیوند رخ داد و سایر بیماران مجبور شدند دوز این داروی گران قیمت را افزایش دهند. (9)


ترکیب های موجود در گل راعی:
a-mujene


1
a-pinen


2
sammene


3
B-pomene


4
myrsen


5
a-terpenin


6
Limonene


7
ocimene


8
y-terpinene


9
terpinene


10-B-curpinene
منابع:
1.زرگری.ع،1362،گیاهان دارویی.جلد اول،انتشارات دانشگاه تهران.
2.امید بیگی.ر،1374، رهیافتهای تولید وفرآوری گیاهان دارویی،انتشارات فکرروز
3. یزدانی.د،138، کاشت داشت وبرداشت گیاهان دارویی،جهاد دانشگاهی
4.لباسچی.م،شریفی.ا،1380،تحقیقات گیاهان دارویی ومعطرایران،جلد11،انتشارات موسسه تحقیقات جنگل ها ومراتع
5.نقد آبادی.ح،ضیایی.ع،1383،فصلنامه گیاهان دارویی،شماره11،پژوهشکده گیاهان دارویی وفرآورده های طبیعی جهاد کشاورزی
6.میر حیدر.ح،1375،معارف گیاهی،جلد سوم،انتشارات نشر اسلامی
7.لابراتور داروسازی گل دارو
8.ولاگ.ژ،استودولا.و،ترجمه زمان.س،1374،انتشارات ققنوس
9.واحد تحقیق وتوسعه باریج اسانس،1381،شماره 6
10.سفید کن.ف،میرزا.م،1377،تحقیقات گیاهان دارویی ومعطر،جلد اول،
انتشارات جنگل ها ومراتع
11.صمصام شریعت.ه،1382،پرورش وتکثیر گیاهان دارویی،انتشارات مانی
[ندعوك للتسجيل في المنتدى أو التعريف بنفسك لمعاينة هذا الرابط] band.html.12
[ندعوك للتسجيل في المنتدى أو التعريف بنفسك لمعاينة هذا الرابط] 13
14سایت دانشگاه آزاد جویبار
[ندعوك للتسجيل في المنتدى أو التعريف بنفسك لمعاينة هذا الرابط] plant.com.16


منبع : کتب طب سنتی

نحوه استفاده : خوراکی و موضعی
خواص : مزه تلخ آمیخته با گسی و شیرینی دارد و گسی آن سبب سردی آن شده است .
برساقه آن برجستگی هایی است که به اندازه ی کف دست و همرنگ ساقه است.این برجستگی ها از بخش دیگر آس قوی تر است .
گسی آن در هنگام مکیدن آنقدر محسوس است که زبان را نیشگون می گیرد . این برجستگی ها دارای گوهر خاکی و کمی گوهر لطیف است .
بهترین نوع آن به منظور استفاده درمانی گونه ای است که رنگش به سیاهی می زند ،به ویژه «آس خسروانی »که در کوهساران می روید .
بهترین نوع گل آن از نظر طبی گلهای سپید رنگ است .




افشره ی برگ و میوه آس بهترین ماده درمانی است . چنانچه افشره اش کهنه شود ناتوان می گردد و کفک بر آن می نشیند .
مزاج :دارای گرمی لطیف و سردی بر آن غالب و گیرندگی آن بیشتر از سردی است .
خاصیت درمانی :اسهال ، عرق و هر نوع خونریزی و هر نوع سیلانی را بسوی اندام ها بند می آورد . اگر تن را در گرمابه با آس مالش دهند تن را توان می بخشد و رطوبت های زیاد پوست را بر می کند .
پخته آن استخوان شکسته را به هم جوش می دهد .
سوخته آن را می توان به جای توتیا در خوشبو کردن بدن بکار برد .
مرهم ،ضماد ، شربت و رب میوه آس برای جلوگیری از نوع خونریزی ( نزیف )مفید است .
گیرندگی آس قوی تر از سردی بخشی آن است .
ارزش غذایی آن اندک است .
در بین شربت های دارویی جهت بند آوردن شکم ،درد شش و سرفه ، شربتی چون آس وجود ندارد .
آرایش :روغن ،افشره ، پخته شده آس و به ویژه دانه آس ریشه موها را تقویت می کند ،از ریزش باز می دارد و سبب بلندی و سیاهی مو می گردد .
دانه آس را اگر در کره بپزند بازدارنده عرق است و خراش ناشی از عرق را اصلاح می کند .برگ خشکیده آس بوی بد زیر بغل و پیچ و خم های بدن را از بین می برد .
خاکستر آس کار توتیا را می کند و لکه و کک و مک را می زداید .
ورم و جوش :ورم های گرم و باد سرخ و مورچه و جوش و زخمها و هر نوع زخمی که بر کف دست آید و انواع سوختگی با آتش چاره شان آس مخلوط با روغن زیتون است .
مفاصل :اگر میوه آس را در آب انگور کهنه بپزند و ضماد کنند سستی مفاصل را از بین می برد .
اندام های سر :خون دماغ را بند می آورد . سبوسه را می زداید و زخمهای سر را می خشکاند . اگر آب آس را در گوشی که قرحه دارد یا چرکین است بچکانند خوب می شود . شربت آس سستی لثه را از بین می برد .
اندام های چشم :علاج درد و برآمدگی چشم است .
اندام های تنفسی و سینه:قلب را توان می بخشد و خفقان را از بین می برد.میوه آن بوسیله ی شربتی که دارد علاج سرفه است و اسهال را باز می دارد. میوه و رب میوه اش در خونریزی ها مفید است .
اندام های تغذیه :مانع سوزش در مجرای بول و سوزش مثانه است .
افشره میوه آن بول را ریزش می دهد و در جلوگیری از ریزش زیاد خون حیض مفید است .
آب آس شکم را بند می آورد .
آغشته کردن تن با آب آس مانع اسهال مراری و سودایی می شود .
اگر میوه اش پخته شود رطوبت های زهدان را از جریان باز می دارد .
ضماد آن برای علاج بواسیر و آماس بیضه ها مفید است .
آس پخته شده از بیرون آمدن مقعد و زهدان جلوگیری می کند .
زهرها :آس و میوه آن را اگر با آب انگور کهنه بنوشند برای علاج نیش کژدم و رتیل مفید است .
منبع : کتب طب سنتی

عرق آویشنOrigan
گیاهی بوته‌ای و دارای ساقه‌های متعدد، نازک، سخت و بسیار منشعب بوده، به ارتفاع 40 تا 80 سانتیمتر، گردینه‌پوش، سبز متمایل به سفید و معطر است. برگ آن کوتاه دارای دمبرگ کوتاه، مدور یا بیضی شکل با طول و عرض 7-5 میلیمتر، در قاعده مقطع تا تقریباً قلبی شکل و در انتها مدور و نوکچه‌دار است. گلهای آن سفید و کوچک گویچه‌ای، بسیار متراکم و واقع در گل آذین‌های باریک تسبیح مانند، ساده و براکته‌های پهن دراز است. کاسۀ گل غشائی کوتاه به طول 2 میلیمتر، 5 پهلو و در زاویه‌ها مژکدار، دارای دندانه‌های مثلثی کوتاه می‌باشد. پرچم‌ها 4 عدد و دو به دو مساوی است. جام گل سفید و اندکی طویلتر از کاسۀ گل می‌باشد




اندام داروئی:
برگها و گلهای گیاه اندام داروئی آن را تشکیل می‌دهد .



خواص عمومی آن در باز كنندگی مجاری و قطع كنندگی و خشك‌كنندگی و حل كنندگی بادها و بلغم و لطیف كنندگی اغذیه غلیظ و سنگین و اشتهاآور و مبهی و جهت پاك‌كنندگی ریه و كبد و امعا مشهورترین داروی طبی است.


بهترین و موثرترین آن آویشن شیرازی است كه موجب از بین رفتن كلسترول خون و جمع كردن رطوبات اضافی معده و بلغم بوده و مانع از تبخیر زیادی بخارات شده و مسكن درد دندان و دردهای عارضی از نیروی بدن در مواضع تكیه‌گاهی مفاصل بوده و دردهای مثانه و رحم و مجاری ادرار را با نیروی تریاقیت خود از بین می‌برد


كاكوتی نیز از انواع مختلف آویشن است كه دارای خواص مشابه و اعمال یكسانی است


هضم كننده و باد شكن و مقوی معده و ضد جوش سر و صورت و بدن و مدر و قاعده‌آور و ضد درد مفاصل و معده و ضد كرم و دم كرده برگ آن برای شب ادراری كودكان مفید است


عرق آویشن در درمان عفونت‌ها و قارچ‌ها و عفونت‌های روده‌ای موثر است عرق آویشن بدلیل حبس اسانس فرار در خود تند و معطر می‌باشد و تاثیر آن بر روی درمان گلودردهای چركین بشرط آنكه حداقل یك ساعت یك بار غرغره شود بسیار سریع‌تر از پنی‌سیلین و آنتی‌بیوتیك‌ها دیگر می‌باشد و از آن گذشته عوارض منفی این داروهای ضد حیات را ندارند


غرغره آن از صبح كه شروع شود تا شب به درمان كامل عفونت گلو می‌انجامد در حالیكه استفاده از آنتی‌بیوتیك‌های شیمیایی باعث مزمن شدن عفونت‌های گلو و سینوس‌ها می‌شود و استفاده از آنتی‌بیوتیك‌ها در نوزادی و پس از آن معمولا به حساسیت‌های فصلی و به آسم منجر می‌شود و از دیدگاه طب سنتی برخورد با عفونت‌ها بوسیله آنتی‌بیوتیك‌ها در اغلب موارد مردود و محكوم به ضرر و زیان‌ و خسارت‌های جبران‌ناپذیر می‌شود


منابع:گزیده گیاهان دارویی، عوارض داروها

باریجه galbanum
فرآوردۀ حاصل از گیاه باریجه دارای بوی قوی، معطر، فاقد و طعم گس و تلخ می‌باشد و به دو شکل سخت و نرم عرضه می‌گردد. باریجه سخت دارای دو نوع باریجه اشکی و توده‌ای می‌باشد. باریجۀ اشکی در اثر گزش حشرات، خراش طبیعی یا ایجاد شکاف بر روی ساقۀ گیاه به خارج ترشح می‌شود و پس از چند روز شیرۀ حاصل در مجاورت هوا سفت شده از گیاه جدا می‌شود. باریجۀ اشکی به رنگ سفید مایل به زرد یا زرد مایل به سبز یا مایل به قرمز می‌باشد به شکل مدور یا بی‌شکل با سطحی ناصاف و کدر می‌باشد. چنانچه شکسته شود مقطع آن زرد رنگ و شفاف جلوه می‌کند. اینگونه باریجه مدت‌ها نرمی خود را حفظ می‌کند، ولی بعداً به مرور زمان سخت و شکننده می‌شود به طوریکه در اثر خرد شدن به صورت گرد درمی‌آید. باریجه توده‌ای و حجیم که از تجمع قطعات اشکی نامنظم واقع در یک قسمت بی‌شکل و خمیری تشکیل می‌شود به صورت قطعاتی به ابعاد مختلف و نامنظم در معرض استفاده قرار می‌گیرد غالباً مایل به سبز، سبز قهوه‌ای، سبز مایل به زرد یا تیره است. در داخل آن، ناخالصی‌های متفاوت نظیر ریزه‌های خاک، خرده‌های ساقه، برگ و دمبرگ گیاه دیده می‌شود. باریجۀ نرم را باریجۀ عسلی می‌گویند و شیرابه‌ای غلیظ شبیه عسل با بوی تند و نافذ و به رنگ قهوه‌ای تیره می‌باشد. در اثر برش طولی یا عرضی قسمت یقۀ گیاه به خارج ترشح می‌شود و واجد 30ـ25% اسانس می‌باشد. باریجۀ عسلی را از پالایش باریجه توده‌ای نیز بدست می‌آورند.



زمان جمع‌آوری: با توجه به اینکه گیاه منوکارپ می‌باشد باریجۀ اشکی در سال آخر رویش که ساقه ایجاد می‌شود بدست می‌آید و به منظور جمع‌آوری باریجۀ عسلی برش عرضی یا طولی ریشۀ گیاهان از اواخر خردادماه به مدت 2 ماه بر حسب شرایط اقلیمی مناطق مختلف انجام می‌گیرد. بوتۀ باریجه در سن 6ـ7 سالگی در پی بارندگی زمستانی قابل توجه، رشد و نمو مناسبی خواهد داشت و در بهار ساقه‌های هوائی گل‌دهنده تولید می‌کند و در این صورت با تراوش شیرابه به صورت طبیعی یا با ایجاد خراش‌ بر روی ساقۀ آن، امکان بهره‌برداری باریجۀ اشکلی فراهم می‌شود.


در برداشت باریجۀ عسلی یا باریجۀ نرم، ابتدا خاک پای بوته‌های سه ساله به بالا کنار زده می‌شود. بعد از تمیز کردن یقۀ گیاه روی سطح جانبی ریشه برش عرضی ایجاد می‌کنند. برای حفاظت از باران و تابش نور خورشید روی آن سایه‌بان ایجاد می‌کنند باید دقت شود تا لایۀ زایندۀ باریجه در محور میانی گیاه از بین نرود و حداکثر 3 برش ایجاد شود، به طوریکه بیش از یک سوم مقدار ریشه را در برنگیرد. شیرابه ترشحه بعد از یک هفته با ابزار مخصوص برداشت می‌شود و در حلب جمع‌آوری می‌گردد. پس از برداشت محصول بسته به کوچکی یا بزرگی و قدرت شیردهی و شادابی بوته برش دیگری داده می‌شود. از این‌رو برداشت شیرابه باریجه از هر بوته بین 150 ـ 50 گرم متغیر است .


دامنۀ انتشار: گیاه باریجه عموماً در کوهستانها و ارتفاعات بالای 2000 متر مناطق زنجان، تهران (شهرستانک)، دماوند و چهارمحال و بختیاری رویش دارد .


مواد متشکله: الئوگم رزین باریجه دارای 5ـ3 درصد اسانس، 70ـ50 درصد رزین، 40ـ20 درصد مواد صمغی، 10ـ1 درصد رطوبت و مواد معدنی می‌باشد . اسانس باریجه از 7 گروه ترکیبات مختلف تشکیل شده است:


1ـ هیدروکربن‌ ـ کارن و هیدروکربن‌های دیگر مانند میرسن، پاراسیمن، لیمونن، ترپینولن .


2ـ الکل‌های مونوترپنی و استات


3ـ سزکوئی ترپن‌ها


4ـ آزولن‌ها


5ـ استرهای تیول


6ـ پیرازین‌ها


7ـ هیدروکربن‌های با اسکلت غیرترپنی:


استرهای تیول، پیرازین‌ها و هیدروکربن‌های با اسکلت غیرترپنی ترکیباتی هستند که با مقادیر کم و ساختمان‌های کاملاً متفاوت مسئول بوی مخصوص و قوی باریجه هستند . مواد صمغی باریجه حاوی کربوهیدراتهای گالاکتوز، آرابینوز، گالاکتیک اسید، 4 ـ متیل گلوکوروتیک اسید و آمبلی فرون می‌باشد .


موارد استعمال: از باریجه بیشتر به عنوان طعم‌دهنده در محصولات غذائی مانند نوشابه‌های غیرالکلی و فرآورده‌های گوشتی و یا معطرکننده و تثبیت‌کنندۀ عطرها در فرآورده‌های آرایشی مورد مصرف قرار می‌گیرد. از باریجه در گذشته همراه با آنغوزه در ناراحتی‌های عصبی استفاده می‌شده است . بنابر اعتقاد دامداران مصرف بوتۀ باریجه بوسیله حیوانات اهلی در تولید شیر آنها مؤثر است. لذا در مناطقی که دامداران از نظر تأمین علوفه رمستانه در مضیقه می‌باشند می‌توان اجازۀ جمع‌آوری ساقه‌های خشک شده را پس از ریزش بذرهای تولیدی به آنها داد.


موارد استعمال در گذشته: در طب گذشته، باریجه در اختلالات مقتضی در درمان تنگی نفس و سرفۀ مزمن مصرف می‌شده است . باریجه اثر نیروبخش، ضد نزله و ضد تشنج دارد ولی امروزه، استفاده از آن در طب داخلی به فراموشی سپرده شده است.


آثار فارماکولوژیکی: باریجه بیشتر مصرف صنعتی دارد و روی آثار فارماکولوژیک آن کمتر مطالعه شده است. یک مورد تحقیق بر روی ملح اسید گالبانیک (گالبانات سدیم) نشان می‌دهد که باعث کاهش فشار سرخرگی و افزایش ادرار در موش گردیده است .


آثار ضد دردی، ضد باکتری و ضد قارچی عصاره‌های خشک هیدروالکلی حاصل از اندام هوائی، ریشه، باریجۀ اشکی و عسلی و همچنین اسانس آن بررسی شده است که در مقایسه با مورفین اثر ضد دردی ریشه و اندام هوائی آن بیشتر و نوع اشکی معادل و نوع عسلی کمتر از مورفین گزارش شده است .


همچنین اسانس باریجه بر میکروبهای مولد آکنه مؤثر بوده و رشد آنها را مهار می‌کند. عصاره‌های آب، هیدروالکلی، کلروفرمی در نگهداری امولسیون‌ها به مدت 6 ماه بدون تغییر فیزیکی و اختصاصات ظاهری مؤثر بودند .


مصارف صنعتی: از باریجه نوعی چسب مخصوص جهت چسباندن سنگهای قیمتی مانند الماس تهیه می‌شود. خاصیت مهم این چسب بی‌رنگی آن است. با این وجود بعلت اکتشاف و تولید چسب‌های سینتیک، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر مصارف فوق، اهمیت اصلی باریجه استفاده از آن در صنایع عطر و ادکلن‌سازی است، به طوری که یکی از خریداران اصلی عمدۀ باریجۀ ایران، کشور فرانسه و مؤسسه دیور آن کشور می‌باشد.
منبع :
شرکت گل قطره توس
golghatrehtoos.com

مورد myrtus
گیاهی درختچه‌ای، همیشه سبز و معطر با ساقه‌های بسیار متعدد، منشعب، شاخه‌ها دارای برگهای نزدیک به هم و متراکم با پوشش خاکستری‌رنگ می‌باشد. برگها متقابل، تقریباً بدون دمبرگ، تخم مرغی و سرنیزه‌ای. نوک‌تیز کامل، چرمی، پایا، بدون کرک و براق، پوشیده از نقاط شفاف با رگبرگهای نامشخص، گلها سفید رنگ، معطر، منفرد، تقریباً بزرگ، دارای دمگل و پرچم‌های متعدد است. میوه سته، تقریباً گوشتی، تخم مرغی به رنگ آبی تیره و متمایل به سیاه دارای تاجی از کاسبرگهای باقیمانده بر آن و دانه‌های متعدد است . میوه آن تحت عنوان Mursins در خاورمیانه بعنوان چاشنی کاربرد دارد .



اندام داروئی: بخش داروئی این گیاه را برگها تشکیل می‌دهند. برگهای گیاه همیشه سبز، پایا، متقابل، ساده نوک تیز، با حاشیه درشت، چرمی منقوط و به رنگ سبز تیره و معطر می‌باشد . این برگها چنانچه در سایه آفتاب خشک شده باشند رنگی پررنگ و بوئی مطبوع و تند دارند و در صورتی که در مقابل آفتاب شدید خشک شده باشند رنگ زرد پیدا کرده و بوی بسیار کمی خواهند داشت .


زمان جمع‌آوری: بهترین زمان جمع‌آوری برگ از اواسط بهار تا اواسط تابستان است که گیاه حداکثر فتوسنتز را انجام می‌دهد .


دامنۀ انتشار: در بین هرزویل و منجیل، لاب سفید در بختیاری، دره رودخانه خراسان، شهبازان، شهشوم، سراب، گیلانغرب، کرمان، نودان، کازرون، مهارلو در شیراز، نی‌ریز به طرف شیراز، فسا، ممسنی، نزدیک حاجی‌آباد و بندرعباس پراکندگی دارد .


مواد متشکله: برگهای این گیاه دارای 2ـ5/1 درصد حجمی اسانس است که قسمت عمده آن را ترپینولن (Terpinolen) 4/30%، سینئول، لینالول، ترپینئول (Terpineol)، لینالیل استات تشکیل می‌دهد . همچنین در برگ گیاه علاوه بر اسانس، تانن، فلاونوئید، ویتامین C (به میزان 82 میلی‌گرم در صد گرم برگ خشک) وجود داشته و فاقد آلکالوئید و گلیکوزیدهای قلبی بوده است .


خواص درمانی: مورد به صورت موضعی در درمان تبخال ، به عنوان آنتی سپتیک و در درمان التهاب مخاط بینی استفاده می‌گردد . ضد احتقان، قابض، تقویت‌کننده و ضد عفونی‌کننده و ضد انگل است. مصرف موضعی آن در بهبود زخم و مصرف خوراکی آن در درمان اختلالات سیستم گوارشی و مجاری ادرار کاربرد دارد. همچنین به صورت خوراکی در ناراحتی‌های مجاری تنفسی، سینوزیت و سرفه‌های خشک بکار می‌رود. کاربرد موضعی آن در آکنه، بواسیر و عفونت لثه و در پسوریازیس می‌باشد .


موارد استعمال در پزشکی گذشته: در طب گذشته مورد را تحت عنوان «آس» یا «عمار» به معنی نیکوی و خوشبو نامیده بودند و برای آن اثرات قابض، ضد اسهال و تقویت‌کننده رویش مو قائل بوده‌اند . از دمکردۀ برگهای آن به صورت غرغره و دهان‌شویه در موارد آفت (Aphthae) استفاده می‌شده، همچنین معتقد بودند که اسانس مورد فرح‌آور و مقوی قلب است.


آثار فارماکولوژیکی گیاه مورد: در یک مطالعه که در شرایط in-vitro اثر اسانس، عصاره محلول در آب، عصاره محلول در دی‌کلرومتان و عصاره محلول در روغن ذرت روی انواع میکروبها مطالعه شد مشخص گردید که اسانس مورد می‌تواند مانع رشد باکتری‌های استافیلوکوکوس اورئوس، پسودوموناس آئروجینوزا، اشریشیاکلی گردد . اثر ضد ویروس پماد حاوی 10% اسانس گیاه مورد روی بیماران مبتلا به ویروس هرپس سیمپلکس تیپ 1 و 2 مورد آزمایش قرار گرفت. آزمایش‌ها بر اساس روش علمی double blind و به صورت کاملاً اتفاقی در دو گروه تست و کنترل انجام گرفته است. در یک سری آزمایشات بالینی از 46 بیمار آلوده به ویروس هرپس 34 نفر پماد حاوی 10 درصد اسانس مورد و 12 نفر پماد کنترل را به صورت روزی 5ـ3 مرتبه در ناحیه ملتهب به مدت زمان 48 ساعت بهبودی مصرف نمودند.


نتایج حاصله نشان می‌دهد که بیماران مبتلا به ویروس پس از این مدت زمان بهبودی کامل یافته‌اند (. سمیت حاد خوراکی اسانس مورد در موش صحرائی برابر ml/kg 7/3 = LD50و در موش سوری برابر با ml/kg 2/2 است. در انسان مصرف خوراکی روزانه معادل ml/kg 2ـ1 بعنوان دارو بسیار بعید به نظر می‌رسد که ایجاد تحریکات یا اثرات نامطلوب نماید . اسانس مورد از طریق ایجاد بی‌حسی موضعی، اثرات ضد درد و ضد سوزش از خود نشان می‌دهد و در التیام زخمها بسیار مؤثر است.

خارخاسک
گیاهى است علفى، یك ساله، داراى ساقه هاى خوابیده با انشعابات گسترده بر سطح خاك و پوشیده از تار كه برگ و ساقه هاى جوان آن را تارهاى ظریف ابریشمى مى پوشاند. برگ هاى آن متقابل غالباً نامساوى و مركب از برگچه هاى كوچك و ریزى است كه به تعداد ۶-۳ زوج در طرفین دمبرگ اصلى جاى دارند. گل ها زرد كوچك و منفرد هستند. میوه آن شیزوكارپ ناشكوفا كه در موقع رسیدن قسمت هاى پنجگانه آن از هم جدا و پراكنده مى شوند.هر یك از این قسمت هاى پنج گانه در سطح بیرونى خاردار است. قسمت هاى مورد استفاده این گیاه، میوه، دانه، برگ، ریشه و گاهى كلیه اعضاى گیاه است ولى بیش از همه میوه آن مورد استفاده قرار مى گیرد. رنگ میوه هاى آن سبز مایل به زرد، بدون بو و با طعم مشخص است.






میوه هاى این گیاه را در اواخر تابستان و اوایل پاییز جمع آورى مى نمایند. این گیاه پراكندگى وسیعى در نواحى مختلف كره زمین دارد. به طورى كه مى توان آن را در غالب نواحى دنیا مشاهده كرد. تركیبات شیمیایى گیاه خارخاسك شامل رزین، تاش، روغن ثابت، آلكالوئید، پلى فنل ها و مواد معدنى شامل كلسیم، فسفر، آهن، سدیم، پتاسیم، گوگرد، ازت و كلر است. پنج نوع ماده گلیكوزیدى نیز دارد كه همه آنها داراى گلوكز است و علاوه بر گلوكز قندهاى رامنوز، آرابینوز را هم شامل مى شود. خارخاسك به عنوان مدر، دفع كننده سنگ هاى مجارى ادرارى و تقویت كننده قواى جنسى به كار مى رود. در طب گذشته براى خارخاسك اثر مدر و دفع كننده سنگ هاى مجارى ادرارى و تقویت كننده قواى جنسى قائل بوده و از آن به عنوان درمان كننده عفونت و التهاب لثه استفاده مى شده است. از فرآورده هاى موجود در بازار مى توان قطره پروستاتان، قطره سنكل و قطره آفرودیت را نام برد
منبع :
شرکت گل قطره توس

گزنه urtica
گیاهی پایا، دوپایه، علفی، سبز، ایستاده دارای کرکهای گزنده که ارتفاع آن به 120ـ50 سانتیمتر می‌رسد ساقۀ متعدد راست، کمی زاویه‌دار، چهار پهلو و تقریباً ضخیم، ساده و یا خیلی کم منشعب، پوشیده از کرکهای گزنده است. برگها دمبرگدار، سبز روشن در دو سطح پوشیده از کرک گزنده، گل تک جنس، بسیار ریز، سبز خام و مجتمع در توده‌های کوچک کروی می‌باشد .






اندام داروئی: برگها بخش داروئی این گیاه را تشکیل می‌دهند.


زمان جمع‌آوری: بهترین زمان برداشت و جمع‌آوری برگهای این گیاه از اردیبهشت‌ماه تا شهریورماه می‌باشد .


دامنۀ انتشار: انتشار عمومی گیاه گزنه در نقاط مرطوب ایران، خصوصاً نواحی شمالی، غربی و مرکزی مانند اصفهان، شاهرود، بسطام، کوه کاشان و ارتفاعات 3000 متری است .


مواد متشکله: در برگ گزنه، کلروفیل، کاروتن، گزانتوفیل، لوکوآنتوسیانیدین، فلاون، فلاونول به میزان کمتری از لوکوآنتوسیانیدین در این گیاه است . تری‌ترپن‌ها، استرول‌ها شامل بتاسیتوسترول در گیاه موجود است .


اسید فرمیک نیز در برگ گزنه وجود دارد . برگهای تازه گزنه حاوی سکرتین می‌باشد، همین‌طور دارای 5/1 درصد کلروفیل خالص است. برگ خشک گزنه 5/7% کلروفیل دارد. مواد فنلی نیز در این گیاه وجود دارد که شامل کافئیک اسید، فرولیک اسید، سیناپیک اسید، اسکولتین و کافئوئیل مالیک اسید و کلروژنیک اسید می‌باشد. تانن، موسیلاژ و نوعی گلیکوزید با اثر قرمزکنندگی پوست و مادۀ رنگی به نام اورتی‌سین (Urticin) و همچنین آلکالوئید اسکوپولتین (Scopoletin) نیز در گزنه موجود است. تری‌گلیسرید، دی‌گلیسرید و فسفولیپیدهای مختلفی از این گیاه جدا شده است . سیتوکین‌های عمده گزنه شامل زآتین، زآتین نوکلئوتید، ایزوپنتیل آدنین، ایزوپنتیل آدنوزین، ایزوپنتیل آدنین نوکلئوتید و دی‌هیدروزآتین می‌باشد . همچنین ترکیبات ایندولی همراه با هیستامین و 5 ـ هیدروکسی ترپیتامین و اسیدهائی از جمله آسکوربیک اسید، سالیسینیک اسید و هورمون‌های گیاهی و اسیدهای آمینه ضروری نیز جز ترکیبات گزنه است. در برگهای تازۀ گزنه عناصری مانند ازت، گوگرد، فسفر، پتاسیم، منیزیوم، کلسیم و عناصر نادر مانند آهن، روی، مولیبدن و مس موجود است.


خواص درمانی گیاه گزنه: گزنه به صورت خوراکی بعنوان مدر، پائین آورندۀ قند و اسید اوریک و به صورت موضعی در درمان برخی از بیماریهای پوست و مو از جمله اگزما، بیماریهای التهابی و حتی در درمان ریزش مو، مورد استفاده قرار می‌گیرد .


موارد استعمال در پزشکی گذشته: در طب گذشته از گزنه بعنوان مدر، ضد التهاب و مقوی قوه باه مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طور سنتی گزنه تصفیه‌کنندۀ خون (blood purifier)، مدر (diuretic)، متوقف کنندۀ خونریزی (Styptic) و تونیک محرک در نظر گرفته شده است و برای درمان اسهال دیسانتری و بیماریهای مزمن کولون و بثورات مزمن پوستی به کار رفته است.


آثار فارماکولوژیکی: ترکیبات فنلی موجود در گزنه که شامل کافئیک اسید، فرولیک اسید، سیناپیک اسید (Sinapic acid) فیستین (Fisetin) و میرستین می‌باشد. بر روی باکتری‌هائی مثل اشریشیاکلی، پروتئوس ولگاریس، کلبسیلا و پسودوموناس اثر دارد و عصارۀ این گاه بر روی سالمونلا و پروتئوس مقاوم به آنتی‌بیوتیک مؤثر است. همچنین باعث وقفه در رشد چندین مخمر، کپک و قارچ و باکتری شده است . اثرات ضد قارچی بعضی از ترکیبات موجود در گزنه نیز تأیید شده است . گزنه دارای اثر مدری است و اثر دیورتیک این گیاه با افزایش دفع کلر و اوره همراه است و ثابت شده است مصرف 14 روزۀ این گیاه موجب کاهش وزن بدن و کاهش فشار سیستولیک می‌گردد .


برگ گزنه، منجر به کاهش التهاب می‌گردد. ریشه گزنه پرولیفراسیون سلولی در بافت هایپرپلاستیک خوش‌خیم پروستات و فعالیت اتصالی گلوبولین متصل شونده به هورمون جنسی را مهار می‌کند. در شرایط in-vitro عصاره قلیایی آبی برگ گزنه فعالیت ضد باکتری نشان داده است. این عصاره رشد استافیلوکوک‌ها را در غلظت 500 و اسپوروزا را در غلظت 5/62 کاهش می‌دهد.


مقادیر LD50برای دم‌کردۀ برگ گزنه و جوشاندۀ برگ گزنه که به صورت داخل وریدی به موش‌ها تزریق گردید به ترتیب 1.92 g/kgو 1.72 g/kgبود. LD50در آزمایشات مزمن در رت‌هائی که به آنها از طریق گاواژ، دم‌کردۀ برگ گزنه داده شد برابر با 1.31 g/kgبود .

لیست عرقیات گیاهی و خواص آن در یک نگاه

خواص عرقیات گیاهی قسمت دوم (http://www.akairan.com/health/tebsonati-giahandarooye/خواص-عرقیات-گیاهی-قسمت-دوم.html)


1 عرق آویشن مسکن – ضد سرماخوردگی – مقوی معده – معالج بیماریهای قارچی پوست – ضد ورم بینی وگلو.


2 عرق اسطو خودوس تقویت کننده اعصاب – معالج برونش
یت وزکام – پایین آورنده تب ونیروبخش – ضد تشنج وصرع درمان بیماریهای عصبی.


3 عرق بید درمان تب های شدید ودردهای تناسلی – زردی پوست (یرقان) – تصفیه خون.


4 عرق بهارنارنج تقویت کننده مغز واعصاب – نشاط آور- تقویت قلب.


5 عرق بادرنجبویه ضد خستگیهای روحی – استفراغ های دوران بارداری – برونشیت وتشنج – ضد قلنج – درمان دل پیچه.


6 عرق بومادران ضد ورم روده ومعده – ضد روماتیسم ونقرس – رفع اختلالات قاعدگی ودرد دوران قاعدگی.


7 عرق بیدمشک تقویت کننده فلب – رفع ناراحتیهای اعصاب – ضد تپش قلب.


8 عرق پونه ضد سیاه سرفه وگریپ – خلط آور- بادشکن – قابض – بازکننده عروق – ضد عفونی کننده .


9 چهارعرق سرد تب بر- خنک – تقویت کننده معده.


10 چهارعرق گرم تقویت کننده معده – مفید برای هضم غذا – رفع ناراحتی های روده .


11 عرق چهل گیاه تقویت کننده معده – کمک به هضم غذا – بادشکن – ضد سردی – ضد تهوع واستفراغ .


12 عرق خارخاسک مدر قوی – رفع سنگ کلیه ومثانه – کیسه صفرا- تصفیه خون.


13 عرق خارشتر ضد عفونت مجاری ادراری – سنگ شکن – مدرقوی – ضد سیاه سرفه.


14 عرق رازیانه معطر کننده – محرک – بادشکن – مدروقاعده آور- درمان بواسیر ونقرس – ازدیاد شیر مادران .


15 عرق زنیان ضد نفخ معده – ضد ترشی معده – ضد عفونت – ضد انگل – بادشکن – درمان عوارض بعد از ترک اعتیاد.


16 عرق زیره ضد چاقی – تصفیه کننده خون – ضد هیستری وتشنج – افزایش شیر مادران – بادشکن – هضم کننده غذا – کاهنده چربی خون.


17 سرکه سیب لاغر کننده – مکمل غذا


18 عرق سنبل الطیب خواب آور- مسکن – تقویت قلب – اشتها آور.


19 عرق شاتره ضد خارشهای پوستی – صفرا بر- تقویت کبد – نشاط آور- ضد نفخ – اشتها آور.


20 عرق شنبلیله ضد قند – تقویت قوای جنسی – نیرو بخش.


21 عرق شیرین بیان درمان قاطع زخم معده واثنی عشر- ضد سرفه – صفرا بر.


22 عرق شوید ضد چربی خون – جهت پایین آوردن کلسترول – ازدیاد شیر مادران – درمان لاغری


23 عرق کاسنی مفید برای کبد – ضد جوش – ضد خارش – تصفیه کننده خون – کاهنده چربی .


24 عرق کیالک تصفیه کننده خون – جلوگیری ازعواقب سعت کلسترول – جلوگیری ازتنگ شدن رگها.


25 عرق گزنه اثر قاطع دررفع بیماریهای پوستی وجلدی – ضد چربی وقند خون – ضد خون ریزی – بازکننده عروق – مدر.


26 عرق گلبهار مفید برای لطافت پوست دست وصورت – مقوی معده


27 عرق مریم گلی ضد دیابت – ضد رماتیسم واسهال – ضد سینوزیت – ضد انگل – ضد نفخ .


28 عرق مخلصه ملین – مقوی – دفع سموم – ضد قولنج – پاد زهر قوی مفید برای ناراحتیهای کمرو مفاصل عضلانی – تقویت معده .


29 عرق مورد ضد خون ریزی – قابض روده – درمان اسهال وبواسیر- تقویت رشد مو- ضد آفت .


30 عرق نعن ضد دل درد – دلپیچه – ضد نفخ – بادشکن – تقویت کننده معده کودکان


31 عرق یونجه چاق کننده – نیروبخش – معالج رعشه وناراحتی های عصبی – تصفیه خون – کاهش قند خون .
32اسفرزه= اسهال خونی وساده-التهاب کلیه ومثانه-خلط آور-یبوست های مقاوم-
33افتیمون= ارامبخش-سوداوبلغم-لرزش های عصبی-
34افسنتین =خلط آور-صفرا-پاک کننده سینه و ریه-مقوی بدن-معرق-مدربول وحیض -
35انقوزه= ضدقولنج-بادشکن-ضدتشنج-ضدآسم-
36اکلیل کوهی= طپش قلب -آسم-ورم کلیه-صفرا- یرقان-نارسایی کبد-
37اکالیپتوس= ضدعفونی کننده مجاری تنفسی -خلط آور-معالج زکام-
38انیسون =سو هاضمه-بازکننده برونشها-ضدخفقان-ضد نفخ-بیماریهای زنانگی-
39بابونه= سردردهای عصبی-اشتهاآور-صفرابر-ضدکرم-ضدعفونی روده-
40بادرنجیوبه= تقویت قلب واعصاب-نشاط آور-استفراغ دوره بارداری-چنگ زدگی معده-
41بارهنگ =نرم کننده سینه-بیماریهای کلیه ومثانه-تصفیه کننده خون-
42سنا =مسهل-ملین-تخلیه سموم روده-یبوست های حادومزمن-
43مورد بیماریهای پوستی-شوره سر-رفع بدبویی عرق بدن-
44بومادران =مقوی قلب واعصاب-بواسیر خونی - نارا حتی های زنانگی-دل درد -
45بهار نارنج =اختلالات عصبی-طپش قلب-سردردوبیخوابی-
46بهدانه =درمان خشکی سینه وگلو-گرفتگی صدا-
47ترنجبین= زردی -گرمی-سرخک-مخملک-تسکین عطش-
48تخم گشنیز= سوهاضمه-مقوی معد ه-بوی بددهان-
49تخم شنبلیله= کم خونی-قند خون-چربی خون-محرک اشتها-
50ثعلب= تشنج-خلط آ ور-ورم کلیه-تورم روده ها -
51چهارتخمه= گلودردوسرفه-اسهال ساده کودکان-
52چهارگل= سرماخوردگی-برونشیت-زکام-ناراحتی های تنفسی-
53خاکشیر= اوریون-تب بر-ملین-صفرابر-اشتهاآور-رفع عطش-
54خرفه= خونریزی سینه-کرم کدو- دردمثانه-سنگ کلیه-زخم روده-
55رازیانه =اشتهاآور-ضدنفخ-ازدیاد شیر-تنظیم قاعدگی-
56ریوند= تقویت کبد-صفرا بر-درد کلیه-ضد تب-ضد نفخ-
57زر شک =صفرابر-تصفیه کننده خون-رفع فشا خون-تقویت کبد-
58زوفا= بادشکن- آسم-سرفه-ورم ریه-
59سداب= بواسیر-ضددردهای قولنجی وزنانه-
60سعد =اعصاب-حافظه- مقوی معده-تقویت لثه-
61سماق= صفرا بر-حالت تهوع-خونریزی سینه- اسهال مزمن-
62سنبل الطیب =تقویت قلب-اعصاب-بیخوابی-سردرد-******که-
63سیاهدانه= ازدیاد شیر-بادشکن-نارسایی طحال-عطسه-
64شاتره= مقوی معده-مدر-صفرابر-محرک اشتها-
65شیر خشت =ملین-سرفه-سرخک-زردی-تب بر-
66شیرین بیان= زخم معده و اثنی عشر- ملین مزاج-تنگی نفس-سرما خوردگی-
67شکر تغار= ملین-سرفه-خشکی گلو-
68عا قرقرها =لکنت زبان-لغوه-فلج-رعشه-صرع-
69عناب= ملین-زکام-برونشیت-تصفیه خون-فشار خون- خنکی مزاج-
70فوفل= قابض-تقویت لثه- امراض دهان-سستی کمر-مقوی قلب-
71فلوس= ملین-پاک کننده سموم روده-برفک وافت دهان-
72قراقات= فشار خون-اوره-مرض قند-تصفیه خون-
73قرنفل =مقوی قلب-معده-اعصاب-گوا رش-وسواس-بد بویی دهان-
74کاسنی= تقویت کبد- پاک کننده مجاری ادراری-تب بر-
75کاکل ذرت= سنگ کلیه -مثانه-صفرا-التهابات نقرس ومفاصل-
76کتیرا = نرم کننده پوست دست وصورت-موخوره-
77کندر= مقوی قلب-حافظه-صاف شدن صدا-ضد خلط خونی-
78گل بنفشه= سینه درد- سرفه-تب بر-ملین-سرخک- حصبه-آرامبخش-
79گل ختمی= گرفتگی صدا-خلط آور-ورم حنجره-سرما خوردگی -
80گل گاوزبان= تقویت قلب-اعصاب-بیخوابی-نشاط آور-
81گل همیشه بهار= کشنده کرمهای دستگاه گوارش-غلظت خون-اسهال-صفرا-
82مرزنجوش =اعصاب-تنگی نفس- زکام-لرزش اعضا-دردشقیقه-میگرن-
83مریم گلی= دردمفاصل-تشنج-قند خون-چربی-فشارخون-بیماریهای زنانه-
84نعنا =مقوی معده واعصاب-ضد تهوع-سوهاضمه-

خواص عرقیات گیاهی


خواص عرقیات گیاهی قسمت اول (http://www.akairan.com/health/tebsonati-giahandarooye/خواص-عرقیات-گیاهی-قسمت-اول.html)

از آنجا كه طب گیاهی در همه كشورها مورد توجه خاص قرار گرفته و در كشور ما هم از دیرباز مركز تهیه داروهای گیاهی بوده است ، لذا در اینجا سعی كرده ام جهت اطلاع شما عزیزان ، خلاصه ای از خواص عرقیات را كه از منابع معتبر جمع آوری كرده ام برای شما بیان كنم . به امید آنكه مورد استفاده شما قرار گیرد.


» عرق آویشن: (طبیعت گرم دارد): اشتها آور ، ضد نفخ و تشنج ، ضدقارچ و درد مفاصل ، ضد عفونی كننده مجاری تنفسی ، تقویت كننده بینایی ، كوفتگی عضلات ، بالا برنده فشار خون و رقیق كننده آن (بعد از غذا میل شود).
» عرق بابونه: رفع خستگی و افسردگی ، آرامبخش ، درمان عوارض گوارشی و تقویت مو.
» عرق بید: (طبیعت سرد و خنك دارد) اثر قاطع ولی كند بر تب های مداوم دارد ، خواب آور و آرامش بخش ، تب بر ، ادرارآور قوی ، ضد تشنج و یرقان ، برطرف كننده شوره سر ، لطیف كننده مو (باید مو را با آن شستشو داد) ، تسكین كننده دردهای مفصلی و ...
» عرق بهارنارنج: (طبیعت گرم و معتدل دارد) آرامش بخش ، تقویت كننده اعصاب و قلب ، درمان كننده بی خوابی ، ضدسكسكه و خواب آور.
» عرق بیدمشك: (طبیعت خنك دارد) تقویت كننده قلب و معده ، ملین ، آرامش بخش و خون ساز است ، ضد سردرد و دردهای عضلانی و ...
» عرق خارشتر: (طبیعت سرد دارد) ادرارآور قوی ، تصویه كننده خون و كبد ، شستشو كننده كلیه ، مفید برای سنگ كلیه و مثانه ، ضد سیاه سرفه و تب و لرز.
» عرق رازیانه: (طبیعت گرم دارد) ازدیاد شیر مادران ، اشتهاآور ، دفع سنگ كلیه و مثانه ، مدر و قاعده آور (مصرف زیاد آن برای آقایان مفید نیست چون هورمون زنانه دارد).
» عرق زیره: (طبیعت گرم دارد) ضد چاقی و تنگی نفس ، نیرودهنده و هضم كننده غذا ،بادشكن ، زیادكننده شیر مادران ، تصویه كننده خون ، ضد ناراحتیهای معده (یك فنجان در نصف لیوان آب بعد از غذا).
» عرق شاتره: (طبیعت سرد دارد) تصویه كننده خون ، صفرابر ، اشتهاآور ، مسهل اخلاط ثلاثه ، ضد یرقان و خارش بدن ، دافع صفرا و سودای گرم ، رفع كننده نارساییهای كبدی ، كم كننده غلظت و چسبندگی خون . مدر.
» عرق شوید: پایین آورنده چربی و فشار خون ف برطرف كننده آرتروز ، ضد اسید اوریك ، مقوی معده ، بادشكن ، مفید برای سنگ كلیه و مثانه.
» عرق نعنا: (طبیعت گرم دارد) بادشكن ، ضد تشنج ، معالج بواسیر ، دل پیچه ، رفع اسهال و استفراغ ، رفع سكسكه ، ضد نفخ ، اشتهاآور ، ضدعفونی كننده.
» گلاب: (طبیعت گرم و معتدل دارد) مقوی اعصاب و قلب ، رفع خلط خون و سخت كننده لثه ، درد چشم و حرارت آنرا كم میكند.
» عرق یونجه: تقویت عمومی و اعصاب ، جلوگیری از خونریزی ، موثر در رشد اطفال ، زیادكننده شیر مادران ، در ترك اعتیاد بعلت داشتن ماده ساپونین بسیار موثر است.
» عرق كاسنی: (طبیعت سرد دارد) مقوی معده ، تب بر ، مفید برای بیماری های اعصاب ، ورم مفاصل ، ورم طحال ، تقویت پوست ، ضد كلسترول ، تصفیه خون ، یرقان ، تسكین حرارت خون ، وجود خون در ادرار ، ملین.
» عرق شنبلیله: نیروبخش و مقوی ، مفید برای بیماری قند ، مسلولین و اشخاص ضعیف ،كاهش دهنده كلسترول ، در استعمال خارجی برای قارچهای پوستی مفید است ، كمك به بهبود زخمها ،ضد التهاب گلو و بواسیر (یك فنجان در یك لیوان آب بعد از غذا میل شود).
» سركه سیب: ضد چاقی و چربی خون ، رفع كمبود كلسیم و شكنندگی ناخن ، اختلالات دستگاه گوارش ، پیری زودرس ، زیبایی پوست ، اختلالات بینایی ، رفع تصلب شراین و ده ها خاصیت دیگر.
» عرق سیر: پایین آورنده فشار خون ، قند خون ، چربی خون ، تقویت كار گلبولهای قرمز ، تنظیم كننده مقدار كلسترول ،ضدعفونی كننده ، مفید برای ورم معده ، ضد باكتری و ضد سرطان ، جلوگیری از مسمومیت حاصل از نیكوتین سیگار و آلودگی هوا ، خوردن مداوم عرق سیر موهای سفید را سیاه میكند . كم كننده رطوبات معده و مفاصل ، زیبایی پوست صورت.
» عرق گزنه: پایین آورنده قند خون ، تنظیم كننده پروستات ، تنظیم خون ، رفع عفونتهای جلدی ، زیادكننده استحكام لثه و شیر مادران.
» عرق مرزه: مقوی قوای جنسی ، درمان كننده نقرس ، فلج و اسهال ، هضم كننده غذا ، ضد انگل ، تقویت كودكان ضعیف ، رفع نرمی استخوان ، تسكین دهنده آسم و ناراحتی تنفسی.
» عرق كرفس: درمان رماتیسم ، درد مفاصل ، بواسیر ، شستشوی كلیه و مثانه ، سنگ شكن.



» عرق شیرین بیان: معالج زخم معده و اثنی عشر ، مفید در امراض ریوی ، مسكن تشنگی و التهاب معده ، نرم كننده سینه ، مقوی اعصاب ، برطرف كننده گرفتگی صدا ، ضد ترشی معده ، مفید برای ورمهای چشم و گلو و بینی (نیم ساعت قبل از غذا میل شود).
» عرق خارخاسك: مدر قوی ، شستشو كننده كلیه و مثانه ، سنگ شكن ، مفید برای سیاه سرفه.
» عرق چهار گیاه اعصاب: تقویت اعصاب ، آرامش بخش ، رفع خستگی ، تقویت عمومی ، خواب آور.
» عرق بادرنجبونه: بالابرنده فشار خون ، خونساز ، مقوی مغز ، ضد وزوز كردن گوش ، خواب آور ، نشاط آور ، آرامشبخش ، خوش عطر و طعم برای شربت.
» عرق برگ گردو: پایین آورنده قند خون ، ضدعفونی كننده قوی ، مفید برای بیماریهای جلدی.
» عرق پونه: (طبیعت سرد دارد) بادشكن ، صفرابر ، آرامشبخش سرفه و خلط آور ، اثر محرك بر ترشحات معده در استعمال خارجی ، برای رفع لكه های جلدی مفید است ، محلل ، ضد نزله و ناراحتیهای ناشی از گریپ.
» عرق بومادران: درمان ضعف عضله قلب ، احساس گرفتگی و درد در ناحیه قلب ، ورم معده ، سوء هاضمه ، نفخ روده و سنگ كلیه ، رفع خستگی اعصاب ، تصفیه كننده خون ، تب كهنه ، صرع ، جنونهای خفیف ، قولنجهای كبدی و كلیوی ، اختلالات بینایی.
» عرق پنیرك: ضدعفونی كننده ، رفع سرفه های مزمن ، خلط آور ، برای معالجه زكام و گلودرد ، مسهل و ملین.
» عرق برگ چنار: بسیار سرد ، تب بر ، معالج تنگی نفس ، چاق كننده ، برای رعشه و امراض عصبی مفید است.
» عرق تمشك: تب بر ، مفید برای سرماخوردگی و سرفه و حصبه و سرخك ، خلط آور.
» عرق بیدگیاه: مقوی قلب ، جلوگیری از انسداد شراین ، دشمن سرسخت سنگ كلیه و مثانه ، ضد چربی اضافی بدن.
» عرق كاكوتی: مقوی معده ، اشتها آور ، رفع سوء هاضمه ، ضدعفونی كننده مجاری تنفسی ، تقویت كننده بینایی ، ضد نفخ و قارچ و درد مفاصل و سیاتیك (بعد از غذا با نصف لیوان آب میل شود).
» عرق سنبل الطیب: (طبیعت گرم دارد) برطرف كننده تشنج ، دلهره ، میگرن و ورم طحال و ناراحتیهای عصبی.
» عرق گل گاو زبان: (طبیعت گرم دارد) آرامش بخش ، تقویت كننده اعضای بدن است ، نشاط بخش روان ، سودا و صفرا را از بین میبرد.
» عرق گل زوفا: (طبیعت گرم دارد) مفید جهت سرفه های شدید و سرماخوردگی است.
» عرق نسترن: (طبیعت گرم دارد) تقویت كننده قلب و تصفیه كننده خون است ، اسهال كودكان را قطع میكند ، دارای ویتامین C میباشد.
» هشت عرق قلب و اعصاب: (طبیعت معتدل دارد) آرامش بخش ، مفید جهت تپش قلب ، استرس ، دلهره و ناراحتیهای روحی و افسردگی و خواب آور.

کنجد ؛ دانه ای مفید برای تقویت بدن


كنجد گیاهی است یك ساله با ارتفاع حدود یك متر كه قسمت انتهایی ساقه آن پوشیده از كرک است . برگ های آن بیضی ، باریك و نوك تیز است . گل های آن به رنگ سفید یا قرمز، به طور تك تك در كناره برگ های قسمت انتهایی ساقه ظاهر می شوند .


میوه این گیاه به صورت كپسول و محتوی دانه های كوچك و مسطح و بیضوی است كه دانه كنجد نامیده می شود و قسمت مورد استفاده این گیاه است .






وطن اصلی كنجد هندوستان است كه از آنجا به نقاط دیگر دنیا راه یافته است . در حال حاضر چین بزرگترین تولید كننده كنجد در دنیا می باشد . هندوستان و حبشه از نظر تولید، بعد از چین قرار دارند . در ایران نیز مقداری كنجد تولید می شود كه بیشتر آن به مصرف تهیه روغن و حلوا ارده می رسد.


تركیبات شیمیایی
كنجد دارای پروتئین ، ویتامین های B , D , E , F1 و لسیتین (LECITHIN) می باشد . مقدار روغن آن در حدود 50% است. روغن كنجد مركب از حدود 70% اسیدهای چرب اشباع نشده مانند لینولئیك اسید ،‌اولئیك اسید و مقداری اسیدهای چرب اشباع شده مانند اسید پالمتیك و آراشیدیك اسید می باشد .


روغن كنجد یكی از روغن های اشباع نشده و مفید برای بدن است که در آمریكای شمالی و كانادا به مقدار زیاد مصرف می شود ، زیرا این روغن نه تنها كلسترول خون را افزایش نمی دهد، بلكه آن را كاهش نیز می دهد .


برای تهیه روغن كنجد معمولا دانه ها را می شویند تا رنگ روی آن از بین برود. سپس دانه ها را آسیاب كرده و در آب می ریزند تا پوست آنها روی آب بیاید . بعد از گرفتن پوست، دانه ها را خشك كرده و در آب جوش می ریزند و خمیر می كنند . این خمیر را تحت فشار قرار داده تا روغن آن جدا شود . این روغن را روغن سرد می نامند و از تفاله باقیمانده تحت اثر فشار و گرما روغنی بدست می آید كه به نام روغن گرم معروف است كه البته ارزش غذایی روغن سرد را ندارد .




تفاله باقیمانده از این مرحله را معمولا برای علوفه دام ها به كار می برند . خصوصاً این تفاله از نظر داشتن مواد پروتئینی ، غذای خوبی برای گاوهای شیرده است .




اگر می خواهید از روغن كنجد استفاده كنید دقت كنید كه روغن سرد باشد كه به نام FIRST COLD PRESSED"" معروف است ، زیرا در اثر حرارت دادن، روغن كنجد خواص خود را از دست می دهند .



خواص مفید کنجد برای سلامتی بدن
از نظر طب قدیم ایران، كنجد گرم است . كنجد بسیار مغذی است و در اكثر كشورهای فقیر به عنوان جانشین گوشت بكار می رود . خواص مفید کنجد به شرح زیر است :


1) برای چاق شدن و تقویت نیروی جنسی موثر است.


2) برای رفع قولنج كنجد را آسیاب كرده و با سركه مخلوط كنید و به مقدار نصف وزن كنجد ، مغز بادام پوست كنده را به آن اضافه كنید. سپس آنها را پودر كنید و هر روز به مقدار یك قاشق سوپ خوری از آن بخورید .


3) كنجد گرفتگی صدا را از بین می برد .


4) نرم كننده معده و روده است.


5) كره كنجد كه در كانادا بنام تاهیتی معروف است و شبیه ارده می باشد ، غذای خوبی برای رشد بچه هاست.


6) برگ كنجد را اگر به سر بمالید، باعث رشد و سیاهی موی سر می شود.


7) ارده نرم كننده معده و روده هاست.


Cool كنجد فشار خون بالا را كاهش می دهد.


9) كنجد ضد رماتیسم است.


10) برای رفع ناراحتی كیسه صفرا مفید است.


11) دم كرده برگ كنجد، اسهال خونی را برطرف می كند.


12) روغن كنجد برای رفع تنگی نفس ، سرفه خشك و زخم ریه مفید است.


13) روغن كنجد سوزش ادرار را رفع می كند.


14) از روغن كنجد به جای روغن زیتون در سالاد استفاده كنید.


15) كنجد با تمام فوایدی كه دارد برای معده ی ضعیف مناسب نیست، زیرا هضم آن سنگین است . این گونه اشخاص باید آن را با عسل وسركه بخورند .



پی نوشت :


1- ویتامین F یک اسید چرب ضروری است که باعث تشکیل لایه هایی در پوست می شود که از سلول های پوستی محافظت و از خشکی و خرابی پوست جلوگیری می کند. همچنین باعث انتقال سایر ویتامین ها در پوست می شود.



منبع : [ندعوك للتسجيل في المنتدى أو التعريف بنفسك لمعاينة هذا الرابط]

خردل چیست ؟


تخمی است دوائی و آن بوستانی و صحرائی و فارسی می باشد، بوستانی سرخ رنگ و فربه بود و چون بکوبند زرد شود، گرم و خشک است در چهارم . گویند اگربر عصاره انگور بریزند بحالت خود نگاه دارد و نگذارد که بجوش آید و اگر در آتش ریزند از بخور آن گزندگان بگریزند، و صحرائی که آنرا بری نیز گویند از قسم بوستانی است لیکن طبیعت بوستانی ندارد و گیاه آنرا بترکی قچی گویند و با ماست خورند، فارسی تخم سپندانست که تره تیزک باشد و خردل سفید نیز گویند و بعربی حب الرشاد خوانند. (برهان قاطع).



تخم گیاهی ، برگش شبیه ببرگ توت و از آن کوچکتر و خشن و مربعالساق و گلش زرد، قسمی از بری او را بترکی قچی نامند و تخمش مدور و سرخ و قسمی را ککج گویند، برگش ریزه تر از بستانی و تخمش غیرمدور و سرخ و تندطعم و سفید او را اسفند سفیدگویند و آن حرف ابیض است و مذکور شد. و مراد از مطلق خردل نوع سرخ اوست در اول چهارم گرم و خشک و جاذب از عمق بدن و هاضم و محل رطوبات دماغ و معده و سایر اعضاء و مفتح سده و مدرّ فضلات و مفتت حصاة و جهت دردریحی و بلغمی جگر و سپرز و رفع نسیان و امراض بارده دماغی و نیم درهم از تخم او با شراب جهت سرور و تقویت باه و با عسل جهت ریه و سعال رطوبی و گرم معده وتب بلغمی و سوداوی و ضماد او جهت نقرس و عرق است و ورم سپرز و جذب مواد بظاهر بدن و ازاله داءالثعلب وبا عسل بدستور با موم روغن جهت تصفیه رخسار و ازاله رنگ خون مرده و با سرکه جهت جرب متقرح و قوبای مزمن و بر پیشانی جهت نزلات بارده و دردسر بارد و ریحی و فالج و استرخاء و با روغن طلا کردن او بر قضیب جهت نعوظ مجرب و با آب کرنب جهت خنازیر و با ادویه مناسبه جهت اورام صلب و سوداوی و برص و غرغره او با ماالعسل جهت ورم تحت زبان و خشونت مزمنه قصبه ریه ای و ثقل زبان و استرخاء آن و درد دندان و سعوط او مورث عطسه و جهت انتباه مصروع و صاحب غشی و اختناق رحم وفتیله او با انجیر جهت ثقل سامعه و دوی و طنین و اکتحال مضرب او با آب و عسل جهت غشاوه و خشونت پلک و بخور او جهت گریزانیدن حشرات ، و لطوخ او جهت درد دندان بی ورم مجرب و مضر محرورین و مورث تشنگی و غثیان ومصلحش کاسنی و روغن بادام و سرکه و بدلش دو وزن او حب الرشاد و حرمل و قدر شربتش تا سه درهم است و چون در آب انگور اندازند منع جوشیدن او کند و سرکه شیرین در گیلانات از او ترتیب می دهند و مطبوخ نبات او با چغندر جهت صرع و سده و امراض بلغمی نافع و در سایر افعال ضعیفتر از تخم اوست . و اهل تجربه ذکر کرده اند که چون بر یک کف دست خردل آیه «و عنده مفاتح الغیب » تا آخر آیه «الا فی کتاب مبین » خوانده شود و بعد از آن صدودو بار «یا مبین » گفته و بدستور تا صد مرتبه پس از آن خردل را در خانه ای که دفینه گمان داشته باشند افشانده یک شبانه روز در خانه را ببندند روز دیگر خردلها را در جای که دفینه باشد مجتمع یابند و روغن او که کوبیده بدستور روغن بادام استخراج نمایند بغایت ملطف و محلل و طلای او جهت درد دندان و اختناق رحم و تبهای مزمن و دردهای کهنه و تحلیل ورم گوش و اورام صلبه و تفتیح سده اعصاب و جهت نسیان و فالج و گرانی سامعه که مزمن باشد و آشامیدن او بدستور جهت درد بارد و مزمن نافع و قدر شربتش تا سه درهم است . (از تحفه حکیم مومن ). تخمی است دوائی و آن عربی است . (آنندراج ) (انجمن آرای ناصری ). دانه کوچکی از طایفه خاجی که بفارسی فاترسین گویند ومسحوق آنرا با سرکه و یا آب خمیر کرده جهت تحریک اشتهاء با غذا خورند. (ناظم الاطباء). دانه ای است تیره که بهندش رائی خوانند. (شرفنامه منیری ). اسفند اسفید. (بحر الجواهر). سپندان سفید و خرد. (دهار). سپندان خرد. ثفاء. حِرْف . حُرْف . (یادداشت بخط مولف ). بعضی از گیاهان صلیبی (چارپران ) که کوفته و از آن افزاری کنند طعام را ساده یا با سرکه و بسرشند، خردل سیاه از سپندان دانه باشد و خردل سپید کوفته تخم ترتیزک است و از تخم خردل برای ضماد و مشمع خردل سازند و ریشه خردل بیخ لادن را گویند. (یادداشت بخط مولف ).
خواص طبی و گیاهی خردل : خردل که نوع سفید و سیاه دارد، نوع سیاه آن بیشتر بکار میرود، در دانه های این گیاه یاخته هایی است که در بعضی از آنها جسمی بنام میرنات د پتاس یافت میشود که از گروه گلوکزیدهاست و در بعضی از یاخته های دیگر دیاستازهای محلول بنام میروزین است . معمولاً این دیاستاز در دانه های سالم نمی تواند بر روی گلوکزید اثر کند ولی اگر دانه های خردل را نرم بسایند که پوسته های یاخته ها پاره شود و گردی بسیار نرم ساخته شود و آرد آنرا خمیر کنند دیاستاز بر روی گلوکز اثر کرده گلوکز و سولفات اسید پتاس و جوهر خردل یا سولفوسیانور دالیل با بوی تند خود تشکیل می یابد این خمیر را برای تهیه مشمع طبی بکار می برند. (از گیاه شناسی گل گلاب ص 209): تخم سپندان چند نوع است بعضی خرد است آنرا حرف گویند و اندر خوردنیهاء گرم آنرا بیشتر بکار دارند و بعضی سپید است و گرد آنرا خردل گویند و اندر طلی ها بیشتر بکار دارند و بعضی دراز است بر شکل تخم سیاه اسفرم و آنرا حب الرشاد گویند. (ذخیره خوارزمشاهی ).
منبع :
دهخدا

عرق بید : طبیعت سرد و خشک
خواب آور – آرام بخش – مقوی قلب – ضد درد – تب بر و تسکین دهنده دردهای مفاصل
روزی دو فنجان میل شود .


• احتیاط : در بیمارانی که آسپیرین استفاده مینمایند و در افراد مبتلا به دیابت مصرف نشود .



عرق بید مشک : طبیعت خنک
مقوی قلب و مغز و معده – تسکین دهنده سر درد و درد های عضلانی – خون ساز – آرام بخش
روزی 2 فنجان میل شود.

عرق پونه : طبیعت خنک
ضد نفخ – ضد باکتری – جلوگیری از استفراغ و ضعف معده و سو ء هاضمه – آرامبخش – مفید جهت پر ادراری و بی اختیاری ادرار . 1 فنجان بعد از هر غذا میل شود .


عرق برگ مورد : طبیعت سرد
تقویت کننده رویش مو - آنتی سپتیک – درمان التهاب مخاط بینی – قابض – ضد اسهال
2 فنجان در روز میل فرمایید .


عرق بومادران : طبیعت گرم
معالجه ضعف و خستگی اعصاب – کاخش دهنده فشار خون – تصفیه کننده خون – اصلاح اختلالات عادت ماهیانه .
1 فنجان در روز میل نمایید


عرق بهار نارنج : طبیعت معتدل
تقویت قلب و اعصاب – آرام بخش – ضد تشنج و افسردگی – افزایش قوای جوانی .
روزی 2 فنجان میل نمایید .


عرق برگ چنار : طبیعت سرد
ضد آسم - چاق كننده - تب بر - جلا دهنده پوست به طریقه استعمال موضعی .
روزی دو فنجان میل شود .



عرق برگ زیتون : طبیعت سرد
كاهش دهنده فشار خون - تنظیم ضربان قلب - ملین - مدر
روزی دو فنجان میل شود .



عرق برگ گردو : طبیعت گرم
كاهش دهنده قند خون - چاق كننده - موثر در معالجعه ترشحات رحم - ورم پروستات - قابض - محرك جریان صفرا - حد اكثر 3 فنجان در روز میل شود .


عرق اترج : طبیعت گرم
موثر جهت درمان اسهال و استفراغ – نفخ و دل درد دل پیچه – تقویت قلب و معده و کبد و روده – لطیف کردن پوست – 2 فنجان در روز میل نمایید.


عرق اسطوخودوس : طبیعت گرم
مقوی سیستم عصبی – درمان خستگی عصبی – حالات هیجانی و سر درد – ضد اسپاسم – آرام بخش –
قبل از غذا یک فنجان در روز میل نمایید .


عرق بابونه : طبیعت گرم
ضد التهاب و اسپاسم – رفع افسردگی – تقویت اعصاب و قوای جنسی و تقویت معده
2 الی 3 فنجان در روز میل نمایید .


عرق بادرنجبویه : طبیعت گرم
آرام بخش – نشاط آور – رفع افسردگی روحی و تقویت حواس 5 گانه – افزایش فشار خون و درمان ناراحتی معده ناشی از اضطراب و نگرانی – 2 فنجان در روز میل نمایید .


آبغوره = طبیعت سرد و خشك مفید جهت تصفیه خون و رفع چربی و ضد چاقی


آبلیمو = طبیعت سرد - صفرا بر - سرشار از ویتامین ث - رفع عطش شدید


عرق آویشن = طبیعت گرم - تقویت كننده بدن - تسكین دهنده سرفه و آسم و سرما خوردگی - ضد میكرب -- یك فنجان در روز میتوان عرق آنرا مصرف كرد . * - در دوران بارداری از مصرف آن خودداری نمایید .